Podobnie jak w przypadku innych składników mineralnych także cynk i jego przyswajalność zależy przede wszystkim od substancji pomocniczej dodanej do produktu z cynkiem. To ona bowiem decyduje o przyswajalności cynku, nie zaś indywidualne predyspozycje organizmu, jakkolwiek one również mogą wpływać na biodostępność cynku z określonej substancji. Warto przy tym wiedzieć, że z pożywienia maksymalna przyswajalność wynosi do 50%, natomiast w przypadku suplementów jest ona wyższa. W przypadku suplementów diety natomiast między poszczególnymi formami cynku nie istnieją zbyt duże rozbieżności w zakresie przyswajalności.
Najlepiej przyswajalne formy cynku
Chelatowany cynk
Za najlepiej przyswajalny uważa się cynk w postaci 100% chelatu aminokwasowego. Ta forma minerału podlegała procesowy nazywanemu chelatowaniem, który polega na nadaniu cząsteczkom organicznym ładunku elektrycznego pozwalającego na przyciąganie naładowanego minerału. Oznacza to wzrost złożoności i stężenia minerału w cząsteczce. W konsekwencji oznacza to, ze każda cząsteczka ma większą ilość cynku, co wpływa również na zwiększenie absorpcji w organizmie człowieka. Z tego powodu uważa się, że chelatowany cynk jest jedną z najlepszych form cynku.
Oracja cynkowa
Udowodniono, że ta forma cynku, schelatowana do kwasu orotowego, jest rodzajem o największej przyswajalności. Wynika to z faktu, że orotanowe formy cynku są najbardziej neutralne spośród innych rodzajów tego minerału. Wpływa to bezpośrednio na ich przenikanie przez błony komórkowe, zwiększając biodostępność cynku w postaci oracji cynkowej. Jest to równocześnie cynk, który na rynku polskim występuje stosunkowo rzadko, dlatego warto podjąć wysiłek odszukania tej formy minerału.
Dobrze przyswajalne formy cynku
Pikolinian cynku
W tej formie cynku zastosowano jako katalizator kwas pikolinowy, który jest uważany za faworyta spośród wszystkich kwasów dodawanych do cynku. Z tego względu przyswajalność cynku jest zwiększona, natomiast nie osiąga ona podobnych wyników jak wcześniej wspominana oracja cynkowa. Niewątpliwym atutem tej formy cynku jest jego skład, który nie tylko wspiera w sytuacjach niedoboru pierwiastku, ale też jest obojętny dla żołądka, dlatego może być stosowany przez osoby mające problemy z układem pokarmowym.
Ambiwalentne formy cynku
Tlenek cynku
Jest to nieorganiczny związek cynku, który najczęściej występuje w maściach stosowanych miejscowo w celu leczenia mniejszych chorób skory, np. poparzeń i podrażnień. Równocześnie jest to najczęstszy składnik filtrów przeciwsłonecznych. Ta postać jest niechelatowana i stosowana wyłącznie miejscowo. Przyswajalność tlenku cynku jest mieszana, mianowicie niektóre organizmy odnotowują wysoką biodostępność tlenku cynku, podczas gdy w przypadku niektórych osób tlenek cynku jest niemal zupełnie nieprzyswajany.
Siarczan cynku
Siarczan cynku to kolejna niechelatowana i nieorganiczna postać cynku. Jest łatwo rozpuszczalny w wodzie, jednak jego biodostępność różni się znacznie w zależności od organizmu. Z uwagi na tą mieszaną przyswajalność, która sięga od wysokich wartości do niemal zerowej przyswajalności, trudno jednoznacznie określić jakość tej postaci cynku.
Słabo przyswajalne formy cynku
Glukonian cynkowy
Jest to bez wątpienia jedno z najpopularniejszych postaci cynku w diecie. Glukonian cynkowy powstaje podczas produkcji przemysłowej, który polega na fermentowaniu glukozy. Zaletą tej formy cynku jest wyjątkowo długi okres przydatności do spożycia, jednak jest to jedyny atut glukonianu cynkowego. Organizm przyswaja bardzo mało tej przetworzonej chemicznie formy cynku, która w rzeczywistości jest jedynie substytutem tego minerału. Biodostępność tego związku niemal nie występuje.
Octan cynku
Octan cynku to kolejna chemicznie zmieniona postać cynku. Octany uważa się za bardziej wchłaniane niż glutoniany. Dihydrat cynku lub też dioctan cynku powstaje przez dodanie kwasu octowego do węglanu cynku lub metalu cynku. Badania naukowe pokazują, że ta postać minerału może pomoc w skróceniu czasu trwania przeziębienia, a także złagodzić chorobę Wilsona, polegającej na przechowywaniu przez organizm toksycznych ilości miedzi. Jednakże z uwagi na stosunkowo niską biodostępność, a także możliwe skutki uboczne nie poleca się tej formy cynku.
Cynk jest tym minerałem, który z pożywienia jest przyswajalny w bardzo niewielkim stopniu. Chociaż jego różne formy nie wykazują znaczących różnić w zakresie biodostępności, to jednak warto poszukać form najlepiej przyswajalnych i suplementować je zewnętrznie.
Cynk w diecie
Człowiek dorosły powinien przyjmować codziennie przynajmniej 5 mg cynku, choć zaleca się, aby ilość tego pierwiastka w diecie wynosiła nawet 15 - 20 mg. Najbogatsze w cynk są dzikie ostrygi, dostarczające aż 60 - 90 mg cynku w 100 g produktu. Ponieważ w naszym kraju rzadko spożywa się owoce morza, naturalne źródła tego pierwiastka stanowią głównie pestki dyni, kakao, orzechy nerkowca, słonecznik, olej lniany oraz sezam. Wśród źródeł zwierzęcych warto wskazać z kolei wątróbkę oraz żółtko jaja. Co więcej, białko zwierzęce wspomaga wchłanianie cynku w jelicie cienkim, dlatego oba rodzaje źródeł najlepiej jest ze sobą łączyć. Dlaczego cynk jest niezbędny w codziennej diecie? Pierwiastek ten stanowi istotny składnik włosów, skóry i paznokci, a jego niedobory skutkują nie tylko pogorszeniem kondycji cery czy wyglądu fryzury, ale również kiepskim gojeniem się ran. Cynk połączony z witaminą A może pomóc w leczeniu trądziku oraz owrzodzeń, ponieważ reguluje stężenie tej witaminy w naszym organizmie. Ponadto, cynk wspomaga leczenie reumatyzmu, działa korzystnie na kości i bierze udział w regulowaniu pracy narządów wewnętrznych (w tym przede wszystkim trzustki, czym wpływa na proces wydzielania insuliny). Pierwiastek ten reguluje również pracę układu krążenia, pomagając w ustabilizowaniu ciśnienia krwi i zapobieganiu powstawaniu żylaków. Jest także korzystny dla funkcjonowania naszego układu immunologicznego, a jego niedobór może skutkować zwiększeniem zapadalności na infekcje, ciągłym uczuciem zmęczenia i zaburzeniami koncentracji.
