Melatonina - właściwości, dawkowanie, przeciwwskazania

O tym, jak ważny jest sen, nie trzeba wiele mówić. Jego niedobory prowadzą do bardziej widocznych negatywnych skutków takich jak przemęczenie czy pogorszenie wyglądu. Do mniej znanych konsekwencji zbyt małej ilości snu należy m.in. otyłość. Tymczasem skłonność do zapadania w sen posiada każdy człowiek niezależnie od wieku, chociaż u różnych osób może się ona objawiać innym natężeniem. Wszystko w rzeczywistości zależy od poziomu melatoniny, czyli hormonu, który wraz ze zmierzchem nakłania do snu. Z tego powodu melatoninę nazywa się również hormonem nocy czy hormonem snu. Co jednak wpływa na jej poziom i jak uzupełnić ewentualne niedobory?

Melatonina - wytwarzanie

Melatonina to hormon produkowany naturalnie przez ludzki organizm. Wytwarza go szyszynka na zasadzie autoregulacji i sprzężenia zwrotnego ujemnego. Jednakże w sam proces produkcji zaangażowana jest nie tylko szyszynka. Równie istotny udział należy przypisać układowi nerwowemu, a dokładniej neuronom drogi wzrokowej. To one bowiem odpowiadają za odbieranie bodźców świetlnych z fotoreceptorów siatkówki oka. Ich pobudzenie natomiast reguluje działanie szyszynki.

Sama produkcja odbywa się niemal wyłącznie w ciemności dzięki pobudzaniu włókien nerwowych układu współczulnego. Z tego powodu jeśli na narząd wzroku pada zbyt duża ilość promieni świetlnych maleje wytwarzanie melatoniny, co ostatecznie prowadzi do zmniejszenia jej stężenia we krwi. Bardzo istotne jest to, że na produkcję melatoniny wpływa nie tylko naturalne światło, ale również promienie świetlne pochodzące ze sztucznych źródeł światła. Dlatego też korzystanie w późnych godzinach z komórek, komputerów czy telewizorów ma negatywny wpływ na ilość melatoniny w organizmie. Jest to równocześnie powód coraz częstszego rozregulowania wewnętrznego zegara biologicznego z zegarem astronomicznym, które prowadzą do zaburzeń snu i problemów z zasypianiem.

Melatonina - właściwości i działanie

Melatonina odgrywa przede wszystkim dużą rolę w wewnętrznej synchronizacji cyklu dobowego z zegarem biologicznym człowieka. To ona warunkuje czas pracy i czas odpoczynku, co jest bezpośrednio związane z wahaniami jej poziomu we krwi w przeciągu dnia. Największa ilość melatoniny przypada na pory nocne, ze szczytem w porze 24:00-3:00 w nocy, a jej mniejsze ilości występując w przeciągu dnia. Wszystko to natomiast prowadzi również do kontroli snu, czyli ułatwiania zasypiania, zmniejszania liczby przebudzeń w nocy i poprawy jakości snu. Na tym jednak nie kończą się właściwości melatoniny, która ma również silne działanie antyoksydacyjne.

Mniej znaną właściwością melatoniny jest jej wpływ na układ hormonalny człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem hormonów gonadotropowych. One natomiast odpowiadają za właściwy rozwój gonad i za kontrolę cyklu miesięcznego kobiety. Innymi słowy, to one odpowiadają za regularność miesiączek. Z wpływem melatoniny na gonady wiąże się również jej zdolność to opóźniania procesu dojrzewania płciowego. Można to zaobserwować szczególnie we współczesnych czasach: dzieci chowane w erze wszechobecnych komputerów i tabletów dojrzewają znacznie szybciej niż ich rówieśnicy 30-40 lat temu.

Melatonina w sprayu - jak używać?

Melatonina w sprayu to środek w postaci aerozolu, zamkniętego w poręcznym opakowaniu z atomizerem. Produkty tego typu opracowane zostały z myślą o osobach, które często podróżują i mają trudności z zasypianiem. Dzięki wygodnej formie podania melatonina w sprayu może być przechowywana w podręcznym bagażu czy nawet w kieszeni, a co za tym idzie zawsze jest pod ręką. W zależności od preparatu wystarczy przyjąć już około 1 mg produktu na krótko przed pójściem spać, aby złagodzić odczucia zespołu nagłej zmiany strefy czasowej czy innych czynników, które uniemożliwiają skuteczne zaśnięcie. Melatoninę w sprayu przyjmuje się poprzez rozpylenie środka wewnątrz jamy ustnej. Ilość rozpyleń uzależniona jest od danego produktu, dlatego przed każdym użyciem warto upewnić się, ile wynosi zalecana przez producenta dawka. Należy pamiętać również, aby wstrząsnąć preparat przed każdym rozpyleniem. 

Melatonina od jakiego wieku?

Na większości opakowań i ulotek informacyjnych dołączonych do opakowania produktu zawierającego melatoninę znajdziemy informacje, świadczące o tym, że preparatu nie wolno stosować u dzieci, a także kobiet ciężarnych i karmiących. Istnieją jednak badania sugerujące, iż podawanie melatoniny jest korzystne w przypadku dzieci w wieku 3-15 lat, jeżeli występują u nich zaburzenia neurorozwojowe, zaburzenia snu, trudności z zasypianiem, częste wybudzenia w nocy oraz skrócony całkowity czas snu. Jednakże terapie tego typu muszą być prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza specjalisty. 

Melatonina - stężenie i dawkowanie

Produkcja melatoniny waha się w ciągu dnia, co jest związane z rytmem dobowym. jednakże jest również inny czynnik, który wpływa na ilość melatoniny, mianowicie wiek. Dla dzieci normalne stężenie hormonu wynosi ok. 250 pg/ml. Okres dojrzewania to wartości w przedziale 120-180 pg/ml, dorośli natomiast to już 70-80 pg/ml, a osoby starsze powyżej 65 roku życia - 20-30 pg/ml. O ile zatem stężenie melatoniny jest względnie stałe, o tyle w zależności od wieku zmienia się produkcja hormonu. Z tego powodu osoby starsze mają większe problemy z zasypianiem, a przy tym mniejsze zapotrzebowanie na sen niż dzieci.

Dawkowanie melatoniny zalecane jest przede wszystkim w kilku sytuacjach, które warunkują równocześnie zalecane dawki. W przypadku zaburzeń snu zaleca się przyjmowanie od 0,5 do 3 mg melatoniny około godzinę przed snem. Podczas przekraczania stref czasowych warto podać 5 mg, a w sytuacji pracy zmianowej, gdy część obowiązków wykonuje się w nocy, odpowiednim dawkowaniem jest 1 do 3 mg melatoniny przed snem po pracy w nocy. Osoby starsze, które z racji wieku mają problemy z jakością snu powinny przyjmować od 1 do 3 mg melatoniny.

Syntetyczna melatonina pełne działanie wykazuje po upływie mniej więcej dwóch tygodni regularnego stosowania.

Melatonina - przeciwwskazania

Melatonina, chociaż jest hormonem produkowanym przez ludzki organizm, nie może być suplementowana przez każdego. Syntetycznego związku powinny unikać kobiety w ciąży, dzieci, osoby spożywające alkohol, cierpiący na różne schorzenia wątroby oraz osoby uczulone na syntetyczną melatoninę. Warto również po osiągnięciu celu stopniowo odstawiać melatoninę. Dla osób, które nie powinny stosować syntetycznej melatoniny, istnieją inne formy wpływające na zwiększenie jej produkcji. W celu poprawy jakości snu należy kłaść się o tej samej porze i przesypiać ok. 8 godzin dziennie. Warto również przed snem zjeść coś, co uspokaja, np. rybę, pierś z kurczaka, jogurt. Pomogą także codzienne spacery. Te naturalne metody wprawdzie nie zadziałają równie skutecznie co syntetyczna melatonina, ale są dla niej odpowiednim i bezpiecznym zamiennikiem.

Komentarze (5)

    • Ada
    • 2023-01-31 07:00:35
    Od kilku tygodni mam problem ze snem. Zasypiam koło 1 w nocy a budzę się o 5-6. Natomiast czasem biorę Melatonine od 0,5 do 1g (biorę o 22) I spie 8-9 godzin. Spie głębokim snem.
    • Alina
    • 2024-01-07 11:47:48
    Mi nie pomaga. Od roku porykam się z problem snu. Niestety nawet regularne przyjmowanie 10 mg nie pomaga.
    • Maria
    • 2024-03-01 14:07:23
    Dr.Marek Skoczylas polecą 6mg melatoniny w walce że stłuszczeniem wątroby, natomiast tutaj piszecie,że osoby z chorobami wątroby nie mogą jej przyjmować.Jaka jest prawda.
    • maggie
    • 2024-03-04 20:45:13
    stluszczona watroba nie zawsze musi byc chora.....ja biore
    • maggie
    • 2024-03-04 20:47:58
    stluszczona watroba nie musi byc odrazu chora, tez sluchalam Skoczylasa i serwuje sobie czasem 3 mg czasem 5mg....a ze snem roznie bywa. Mam wrazenie, ze dobrze spie co druga noc. Jak jednej nocy spie krocej np od 1 am do 7 am, to nastepnej nocy zasypiam o 10pm i spie do 8 am. Narazie jem sobie te melatoninke i zobacze co dalej.

Nowy komentarz

Odpowiadasz na komentarz

Loading...