N-acetylocysteiny (NAC) - właściwości, działanie, dawkowanie

Istnieje wiele składników odżywczych i substancji chemicznych, które zapewniają prawidłowe działanie organizmu. Niektóre dobrze znane a inne, choć bardzo istotne, praktycznie nie istnieją w społecznej świadomości. Jednym z nich jest N-acetylocysteina - o związku nie mówi się zbyt wiele, a trudno bez niego funkcjonować. Aminokwas pełni ważną rolę w medycynie już od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku i aż ciężko uwierzyć, że znany jest tylko przez specjalistów. Dlaczego warto stosować NAC?

N-acetylocysteina - co to jest?

N-acetylocysteina, N-acetylo-L-cysteina lub po prostu NAC to prosty związek organiczny, pochodna aminokwasu L-cysteiny i prekursor glutationu - jednego z najważniejszych antyoksydantów w organizmie człowieka, który odpowiada za homeostazę oksydacyjną w komórkach. 

Nie istnieją żadne źródła pokarmowe zawierające NAC - nie licząc żywności specjalnego medycznego przeznaczenia. Z tego powodu środek dostarczany jest najczęściej zewnętrznie, jako suplement diety. 

Jak działa NAC?

Po spożyciu suplementu diety zawierającego NAC, związek jest wchłaniany i metabolizowany do postaci cysteiny w wątrobie. Może wydawać się, że więcej sensu miałoby przyjmowanie samej cysteiny, jednak aminokwas jest nietrwały i wykazuje niski poziom absorpcji w układzie pokarmowym. Nie nadaje się więc do stosowania w formie suplementu diety.  

Związki ważne i ważniejsze - czym jest glutation?

Aby w pełni zrozumieć jak ważna jest N-acetylocysteina, należy wyjaśnić, czym jest glutation. Glutation to tripeptyd o wyjątkowym potencjale antyoksydacyjnym. Choć znajduje się naturalnie w ludzkim organizmie, na obniżenie jego poziomu wpływa wiele czynników. Wśród najpowszechniejszych można wymienić:

  • stres
  • nieprawidłową dietę
  • czynniki środowiskowe
  • infekcje
  • defekty genetyczne
  • zaburzenia metaboliczne

Niski poziom glutationu prowadzi do wielu stanów patologicznych - sprawia, że komórki ulegają utlenianiu i niszczeniu. Organizm staje się podatny na zakażenia bakteryjne i wirusowe, wzrasta ryzyko rozwoju chorób nowotworowych a wątroba ulega procesom destrukcyjnym pod wpływem gromadzących się w niej toksyn. 

Do wewnątrzkomórkowej syntezy glutationu niezbędne są aminokwasy, w tym także NAC.

N-acetylocysteina - właściwości

Liczba potwierdzonych właściwości N-acetylocysteiny stale wzrasta. Naukowcy poznają coraz więcej mechanizmów działania związku i wszystkich korzyści, które są z nimi związane. 

NAC chroni wątrobę przed uszkodzeniami wywołanymi toksycznymi metabolitami różnych leków. Mowa tu o środkach dostępnych bez recepty, które stosuje większość ludzi (np. paracetamol). N-acetylocysteina posiada silne właściwości przeciwutleniające - zapewnia ochronę przed wolnymi rodnikami i toksynami. 

N-acetylocysteina wpływa bezpośrednio na wiele procesów nieustannie zachodzących w organizmie. Wśród najważniejszych warto wymienić:

  • zmniejszenie stężenia homocysteiny we krwi (czynnika powodującego degradację naczyń krwionośnych)
  • metabolizm fosfolipidów błon komórkowych (które pełnią wiele ważnych funkcji, np. chronią komórki przed działaniem czynników wewnętrznych i zewnętrznych)
  • aktywność proteaz (enzymów kontrolujących ścieżki metaboliczne w organizmie)
  • regulację ciśnienia krwi 

N-acetylocysteina stosowana jest również w placówkach medycznych, jako środek zapobiegający rozwojowi nefropatii indukowanej kontrastem, czyli ostrego uszkodzenia nerek. Kontrast wykorzystywany jest powszechnie w badaniach obrazowych, ale też nagłych procedurach interwencyjnych, a nefropatia staje się powoli dużym problemem klinicznym. Następstwem może być przedłużona hospitalizacja, farmakoterapia a w skrajnych przypadkach nawet zgon. 

N-acetylocysteina wykazuje działanie antyapoptotyczne - zapobiega destrukcji własnych komórek organizmu oraz antykancerogenne stanowiąc element profilaktyczny w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej. 

NAC - działanie

N-acetylocysteina znajduje zastosowanie w leczeniu infekcji, którym towarzyszy nadmiar gęstej wydzieliny - suplement zmniejsza jej lepkość, ułatwia odkrztuszanie i poprawia funkcje oddechowe. NAC wykorzystywana jest powszechnie w leczeniu obturacyjnej choroby płuc (POChP) i zapalenia oskrzeli.

Jak pokazują badania, związek może modulować procesy patofizjoloficzne, które biorą udział w rozwoju wielu dysfunkcji na tle neurologiczny i psychicznym. Opisano dowody na korzystne działanie terapeutyczne w przypadku kilku zaburzeń. Należą do nich:

  • autyzm
  • choroba efektywna dwubiegunowa
  • choroba Alzheimera
  • uzależnienie od środków psychoaktywnych

N-acetylocysteina stanowi ogromny potencjał w zapobieganiu i leczeniu schorzeń, które są wynikiem działania wolnych rodników tlenowych. Obejmują one wiele układów i najważniejszych narządów organizmu. Wolne rodniki są jedną z głównych przyczyn powstawania przewlekłych stanów zapalnych. Niestety, nie sposób ich uniknąć, bowiem nie wynikają tylko z nieodpowiedniego trybu życia, ale też czynników środowiskowych, na które nikt nie ma wpływu.

NAC to modulator układu immunologicznego - zwiększa odporność organizmu i przeciwdziała infekcjom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym. 

Przyszłość NAC w ginekologii i położnictwie

Już teraz bada się działanie suplementów diety zawierających NAC u kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS), który często - według szacunków nawet w 70%-80% - wiąże się z niepłodnością. Efektywność N-acetylocysteiny jest duża - produkt powoduje zwiększenie odsetka owulacji, ciąż i żywych urodzeń.

Ginekolodzy i położnicy zauważają duży potencjał suplementu w przypadku nawracających poronień. Choć etiologia zjawiska nie jest znana, naukowcy podejrzewają, że za samoistne zakończenie ciąży mogą odpowiadać czynniki genetyczne, nieprawidłowości anatomiczne, autoimmunologiczne lub endokrynologiczne. N-acetylocysteina zwiększa odsetek ciąż trwających do i powyżej 20 tygodnia, a także ciąż pomyślnie zakończonych. 

NAC podawany jest kobietom, które narażone są na ryzyko przedwczesnego porodu. Lekarze sugerują, że N-acetylocysteina może być stosowana także w leczeniu endometriozy, jednak konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań w celu weryfikacji skuteczności produktu.    

N-acetylocysteina - dawkowanie

N-acetylocysteina to doskonale przyswajalna forma aminokwasu, co jednak ważniejsze - jest dobrze tolerowana i bezpieczna. Choć środek wykazuje wiele korzystnych właściwości, nie jest uważany za niezbędny składnik pokarmowy, więc zalecane spożycie nie zostało dokładnie określone.

Standardowa dawka, którą zalecają lekarze wynosi od 600 do 1800 mg na dobę w zależności od celu terapeutycznego. Suplement należy przyjmować zgodnie z informacjami dostarczonymi przez producenta (w jednorazowej porcji lub kilku mniejszych dawkach). NAC nie wykazuje interakcji z żywnością, więc może być stosowany o dowolnej porze dnia, choć raczej odradzany jest wieczorem. Produktu nie należy przyjmować na 4 godziny przed snem, ponieważ może utrudnić zaśnięcie. 

N-acetylocysteina występuje zazwyczaj w formie wygodnych, skoncentrowanych tabletek lub kapsułek, które wystarczy popić wodą.  

Stosowanie suplementów diety zawierających N-acetylocysteinę to jedna z najlepszych strategii zwiększenia dostępności glutationu w organizmie. NAC to jednak znacznie więcej. Wśród wielu właściwości niezwykle trudno wybrać te najważniejsze - wszystkie są równie istotne dla organizmu. Potencjał produktu wykorzystuje się z powodzeniem w wielu dziedzinach medycyny, ale z jego korzyści może skorzystać każdy. 

\"N-acetylocysteina w praktyce klinicznej – właściwości, zastosowanie, działania niepożądane\" - S. Walczewska, A. Wawrzyniak, Klinika Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej, Wojskowy Instytut Medyczny, Warszawa

\"Stanowisko zespołu ekspertów na temat zastosowania N-acetylocysteiny w ginekologii i położnictwie \" - A. Chmurzyńska, A. J. Jakimiuk, R. Kurzawa, T. Paszkowski, L. Pawelczyk, V. Skrzypulec-Plinta, Instytut Żywienia Człowieka i Dietetyki, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej, Centralny Szpital Kliniczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie, Zakład Zdrowia Prokreacyjnego, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie, Katedra i Zakład Ginekologii i Zdrowia Prokreacyjnego, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, III Katedra i Klinika Ginekologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Klinika Niepłodności i Endokrynologii Rozrodu, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

\"Modulacja transporterów układu glutaminergicznego przez ceftriakson i N-acetylocysteinę a rozwój tolerancji mózgu na niedokrwienie\" - W. Krzyżanowska, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński

\"Nefropatia kontrastowa u pacjentów po zabiegachangiografii i przezskórnej angioplastyki\" - B. Biernacka, Wydział Lekarski, Uniwersytet Jagielloński

\"N-acetylcysteine - a safe antidote for cysteine/glutathione deficiency\" - K. R. Atkuri, J. J. Mantovani, L. A. Herzenberg, L. A. Herzenberg, Department of Genetics, School of Medicine, Stanford University, United States

\"A Review on various uses of N-acetyl cysteine\" - V. Mokhtari, P. Afsharian, M. Shahhoseini, S. M. Kalantar, A. Moini, Department of Molecular Cytogenetics, Research and Clinical Center for Infertility, University of Medical Sciences, Iran, Department of Genetics, Reproductive Biomedicine Research Center, Royan Institute for Reproductive Biomedicine, Iran, Department of Endocrinology and Female Infertility, Reproductive Biomedicine Research Center, Royan Institute for Reproductive Biomedicine, Iran

\"N-acety-cysteine inhibits phospholipid metabolism, proinflammatory cytokine release protease activity and nuclear factor-kappaB deoxyribonucleic acid-blinding activity in human fetal membranes in vitro\" - M. Lappas, M. Permezel, G. E. Rice, Department of Obstetrics and Gynecology, University of Melbourne, and Mercy Perinatal Research Center, Mercy Hospital for Women, Australia

\"A therapeutic trial with N-acetylcysteine in subjects with hereditary glutathione synthetase deficiency (5-oxoprolinuria)\" - J. Mårtensson, J. Gustafsson, A. Larsson, Department of Clinical Chemistry, University Hospital, Linköping, Sweden

Komentarze (15)

    • Roman
    • 2021-10-29 12:38:41
    Dziękuję za treściwy, a zwięzły przekaz o NAC. Skorzystam.
    • Kasia
    • 2021-12-25 22:49:26
    Dziękuję za zwięzle informacje.
    • Andrew
    • 2022-01-05 10:36:55
    Biorę od dłuższego czasu - działa na 100% wg. opisu jw.
    • Tut
    • 2022-11-16 17:09:09
    Działa doskonale
    • Adam
    • 2022-06-11 16:13:39
    Na opakowaniu jest napisane że przyjmujemy w trakcie posiłku razem z witaminą C.
    • Bartosz
    • 2022-07-19 17:48:40
    Rzuciłem palenie biorąc 2 tabletki rano. Bez żadnych specyfików typu tabex czy deamoksan. Wygląd skóry i samopoczucie w górę około 30 %
    • Maria
    • 2023-01-02 09:49:07
    Biorę to od kiedy rozpoczął się covid, nie chorowałam na tą chorobę. Polecam bardzo NAC.
    • Regina
    • 2023-01-02 19:06:09
    Ile tego bierzesz?
    • Polka
    • 2023-10-28 18:50:03
    A dlaczego nigdzie nie wspominacie ze organizm sam wytwarza ten związek? Nie dla wszystkich to oczywiste a z opisu wynika, jakby trzeba było przyjmować z zewnątrz, bo inaczej, nie będzie go w twoim organizmie.
    • Piotr
    • 2023-11-24 11:12:28
    Organizm sam wytwarza ten związek jeśli mu dostarczysz innego aminokwasu, który jest egzogenny - metioniny. Inaczej z samej seryny organizm cysteiny nie wytworzy. Nie dla wszystkich to oczywiste, a niedobory mogą występować.
    • Urszula
    • 2023-11-12 19:39:27
    czy NAC i ACC Optima to to samo?
    • Marta
    • 2023-11-24 11:00:05
    Rozumiem zatem, że NAC może być stosowany bezpiecznie podczas ciąży?
    • Kenji
    • 2023-12-12 23:18:22
    Podczas ciąży pisało że się nie powinno brać
    • Ela Gora
    • 2024-03-13 20:45:25
    Dziękuję ☺️ Pomogliście mi ?
    • Iza
    • 2024-03-22 07:42:07
    Biorę już od roku co drugi dzień. Mam lepszy wygląd skóry, jestem bardziej aktywna, nie mam objawów związanych z menopauzą choć mam 54 lata. Oby tak dalej ?

Nowy komentarz

Odpowiadasz na komentarz

Loading...