Organizm potrzebuje jodu, by zachować podstawowe funkcje, jednak sam go nie produkuje - pierwiastek musi zostać dostarczony zewnętrznie. Najlepiej, jeśli znajduje się w pożywieniu, jednak praktyka pokazuje, że nie zawsze jest to takie proste. Niedobór jodu to problem, który występuje dosyć często, choć jednocześnie bardzo łatwo go uniknąć. Dlaczego jod jest tak ważny?
Jod to jeden z pierwiastków śladowych. Choć organizm nie potrzebuje go w dużych ilościach, jest kluczowy dla zachowania zdrowia. Znajduje się w słonych wodach, dlatego największe ilości pierwiastka można pozyskać z organizmów morskich (owoce morza, ryby). Jod znajduje się też w powietrzu i glebie, ale zawartość różni się od położenia geograficznego terenu. Oznacza to, że pokarmy roślinne mogą, ale nie muszą być dobrym źródłem jodu. Dlaczego? Poziom stężenia jest trudny do zidentyfikowania, gdyż nie ma pewności, czy warzywa i owoce uprawiane były w glebie bogatej w jod.
Jod jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Bez niego nie byłoby możliwe wytwarzanie ważnych hormonów - tyroksyny i trójjodotyroniny, które są niezbędne w procesach metabolicznych, do których należą regulacja wagi, temperatury ciała i poziomu energii.
Spektrum działania jodu jest jednak dużo większe:
Odpowiednia ilość jodu w organizmie ma wpływ na prawidłowy rozwój serca, nerek i mięśni, a także kondycję skóry oraz wzrost włosów i paznokci.
Niedobór jodu był powszechnym problemem na skalę światową. Został praktycznie zlikwidowany dzięki aktywnym działaniom Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), które zalecały jodowanie soli kuchennej. Do dziś uważane jest to za najbardziej efektywny program zdrowotny w historii.
Lekarze i naukowcy zauważają jednak, że sól to czynnik rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych. Obecna tendencja do spożywania mniejszej ilości soli z jednej strony cieszy, a z drugiej niepokoi ekspertów, gdyż w wielu krajach to główne źródło spożycia jodu.
Niska podaż pierwiastka może prowadzić do niedoczynności tarczycy i wielu problemów zdrowotnych związanych z dysfunkcją organu. Jak rozpoznać objawy niedoboru?
Objawy dysfunkcji mogą pojawić się już kilka tygodni po wystąpieniu niedoboru.
Jod stosowany jest w celu ochrony tarczycy przed uszkodzeniami popromiennymi w przypadku nagłych wypadków jądrowych, które stanowią ogromne zagrożenie dla zdrowia. Ekspozycja organizmu na działanie radioaktywnego jodu zwiększa ryzyko rozwoju agresywnego i wysoce śmiertelnego raka tarczycy, szczególnie u osób z niedoborem.
Przyjęcie odpowiedniej dawki jodu sprawia, że tarczyca staje się wysycona bezpieczną formą pierwiastka i nie będzie w stanie wchłonąć żadnych innych (w tym wypadku radioaktywnych) cząsteczek jodu. Historia pokazuje, że działanie jest nie tylko skuteczne, ale i bezpieczne dla ludzi.
Niedobór jodu to wciąż globalny problem, zidentyfikowany jako główna przyczyna możliwych do uniknięcia uszkodzeń mózgu u noworodków i niemowląt. Obecność pierwiastka ma nieocenione znaczenie już w pierwszych chwilach życia. Spożycie jodu w ciąży jest powiązane z rozwojem mózgu płodu.
Badania wykazały, że dzieci urodzone przez kobiety, które w czasie ciąży nie otrzymywały wystarczającej ilości jodu częściej cierpią na opóźnienie intelektualne i niższy poziom IQ, niż noworodki otrzymujące pierwiastek przez całe życie płodowe.
Korzyści płynące z suplementacji jodu są równie ważne w późniejszym dzieciństwie. Skutki niedoboru są podobne jak u osób dorosłych, ale grożą dodatkowo zahamowaniem wzrostu, wahaniami nastroju, problemami z koncentracją i trudnościami w nauce.
Ponieważ hormony tarczycy produkowane są na bieżąco, ludzie muszą regularnie spożywać odpowiednią ilość jodu. Wśród wielu suplementów warto zwrócić uwagę na krople. Dzięki płynnej formie wchłaniane są już w jamie ustnej. Szybko trafiają do krwiobiegu, gdzie zostają wychwycone przez receptory zlokalizowane w tarczycy. Jod w płynie pokrywa dzienne zapotrzebowanie na pierwiastek, nie podrażnia żołądka i jest na ogół lepiej tolerowany niż tabletki - nie tylko przez dzieci.
Co jednak najważniejsze, pozwala uniknąć niedoboru, który niesie wiele niekorzystnych skutków dla ludzi w każdym wieku.
