Cynk należy do grupy mikroelementów, bez których organizm nie będzie poprawnie funkcjonował - naprawdę trudno przecenić jego rolę. Wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego i płodność, ma niebagatelny wpływ na kondycję skóry oraz wzrost włosów i paznokci. Wpływ cynku na zdrowie, występowanie i przebieg wielu chorób powinien skłonić do dbałości o odpowiednią podaż pierwiastka w diecie. Jak suplementować cynk?
Cynk to pierwiastek chemiczny, którego organizm nie syntetyzuje - dostarczany jest głównie drogą pokarmową z żywności, a w mniejszym stopniu także przez układ oddechowy i skórę. Bioprzyswajalność jest bardzo różna i w dużej mierze zależy od spożycia poszczególnych składników odżywczych (głównie fitynianów i błonnika pokarmowego).
Wśród najważniejszych właściwości cynku wymienia się przede wszystkim:
Cynk jest ważnym składnikiem białek strukturalnych, a jego jony znajdują się w (praktycznie) całym układzie nerwowym. Duże ilości zlokalizowane się w mózgu, ponieważ pierwiastek spełnia rolę modulatora przekaźnictwa synaptycznego - niedobór zaburza proces i powoduje zmiany zachowań neuropsychicznych. Co więcej, badania przeprowadzone na dużej grupie starszych osób wykazały, że istnieje zależność między niedoborem cynku a chorobą Alzheimera.
Cynk obecny jest w wieku enzymach występujących w ludzkim organizmie (np. polimerazy DNA i RNA), wpływa też na syntezę białek, hormonów i czerwonych krwinek. Warunkuje prawidłowe funkcjonowanie błoń śluzowych i skóry. Niedobór wpływa na zaburzenie fizjologicznych czynności organizmu, co może prowadzić do powstania wielu zmian chorobowych, szczególnie tych dotyczących układu krążenia i różnych typów nowotworów.
Cynk ma istotny wpływ na prawidłowe działanie układu odpornościowego, a stosowany w czasie infekcji (jak przeziębienie i grypa), łagodzi jej objawy i może skrócić czas choroby.
Pierwiastek bierze udział w procesie spermatogenezy - jest niezbędny do rozwoju jąder, odpowiada też za prawidłową budowę i liczbę plemników, dlatego deficyt nierzadko prowadzi do zaburzeń potencji. Cynk jest też bardzo istotny dla kobiet - pozwala utrzymać zdrową skórę, ponieważ uczestniczy w wytwarzaniu postaglandyn. Odpowiedni poziom pierwiastka pozwala uniknąć alergii i dermatoz, ma też wpływ na regenerację naskórka i przyspiesza gojenie ran. Wpływa na metabolizm kolagenu i odpowiada za wzrost włosów i paznokci.
Suplementacja cynkiem wykazuje dużą skuteczność w leczeniu i profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD), działa korzystnie na przyrost masy, rozwój układu nerwowego i kości.
Najlepszym źródłem cynku są produkty pochodzenia zwierzęcego, choć mniejsze ilości pierwiastka można znaleźć też w roślinach. Które z nich warto włączyć do diety?
Zbilansowana dieta bogata w białko pochodzenia zwierzęcego i produkty roślinne sprzyja wchłanianiu cynku na poziomie 20% - 40%. Niestety, wysoka podaż błonnika pokarmowego powoduje znaczny spadek absorpcji do poziomu ok. 10% - 15%.
Istnieje wiele innych czynników, które w różnym stopniu mogą utrudniać przyswajanie pierwiastka. Należą do nich zanieczyszczenie środowiska, stres, stosowanie produktów przetworzonych, diety odchudzające i eliminacyjne oraz choroby przewodu pokarmowego. Wchłanianie cynku upośledza również nadmiar cukru, wysokie spożycie żelaza i wapnia oraz niski poziom białka.
Choć pory przyjmowania witamin i minerałów wydają się mało istotne, w przypadku cynku jest nieco inaczej. Pierwiastka nie należy zażywać rano, szczególnie na czczo, ponieważ może wywoływać nudności i ból brzucha. Suplement najlepiej przyjmować w późniejszych godzinach dnia, najlepiej między posiłkami (a nie w ich trakcie) - poszczególne składniki pożywienia mogą utrudniać wchłanianie. To jednak nie wszystko.
Mimo, że cynk działa synergistycznie z kilkoma związkami (np. witamina A i E), wchodzi też w dużą liczbę niekorzystnych interakcji ze składnikami odżywczymi (np. wapń, żelazo) i lekami (jak ibuprofen czy aspiryna), więc najlepiej nie łączyć go samodzielnie z innymi suplementami diety i farmaceutykami.
