Cynk

Cynk należy do grupy mikroelementów, bez których organizm nie będzie poprawnie funkcjonował—naprawdę trudno przecenić jego rolę. Wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego i przyczynia się do utrzymania prawidłowej płodności, ma niebagatelny wpływ na kondycję skóry oraz wzrost włosów i paznokci.

Wpływ cynku na zdrowie, występowanie i przebieg wielu chorób powinien skłonić do dbałości o odpowiednią podaż tego pierwiastka w diecie każdej osoby, a w razie potrzeby rozważyć suplementację cynku. Niedobór cynku może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Jak suplementować cynk? Jak wybrać odpowiedni suplement diety zawierający cynk?

Cynk — właściwości substancji i zalety suplementacji

Cynk to pierwiastek chemiczny, którego organizm nie syntetyzuje—dostarczany jest głównie drogą pokarmową z żywności, a w mniejszym stopniu także przez układ oddechowy i skórę. Cynk uczestniczy w wielu procesach metabolicznych.

Prawidłowa suplementacja cynku jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niedobór cynku może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Warto mieć pod kontrolą swoje zapotrzebowanie na tę substancję i pilnować odpowiedniego stężenia pierwiastka w naszej diecie.

Bioprzyswajalność cynku jest bardzo różna i w dużej mierze zależy od spożycia poszczególnych składników odżywczych (głównie fitynianów i błonnika pokarmowego). 

Wśród najważniejszych właściwości cynku wymienia się przede wszystkim:

• wsparcie dla układu krążenia
• ochronę przed działaniem wolnych rodników i zmniejszenie stresu oksydacyjnego
• regulację pracy organów wewnętrznych
• wpływ na stabilizację i ekspresję genów
• stymulację układu immunologicznego
• utrzymanie integralności komórek
• wpływ na równowagę gospodarki kwasowo-zasadowej
• pozytywny wpływ na płodność i utrzymanie ciąży
• wspomaganie płodności mężczyzn
• istotną rolę w procesie budowy kości
• dbałość o wygląd i kondycję włosów, paznokci i skóry
• wzmacnianie odporności organizmu

Cynk jest ważnym składnikiem białek strukturalnych, a jego jony znajdują się w (praktycznie) całym układzie nerwowym.

Duże ilości zlokalizowane są w mózgu, ponieważ pierwiastek spełnia rolę modulatora przekaźnictwa synaptycznego—niedobór cynku zaburza ten proces i powoduje zmiany zachowań neuropsychicznych.

Co więcej, badania przeprowadzone na dużej grupie starszych osób wykazały, że istnieje zależność między niedoborami cynku a chorobą Alzheimera. Cynk powinien być obecny w dużej ilości w diecie każdej starszej osoby.

Cynk — jak działa na organizm?

Cynk obecny jest w wielu enzymach występujących w ludzkim organizmie (np. polimerazy DNA i RNA), wpływa też na syntezę białek, hormonów i czerwonych krwinek. Warunkuje prawidłowe funkcjonowanie błon śluzowych i skóry w ciele każdej osoby.

Niedobór cynku wpływa na zaburzenie fizjologicznych czynności organizmu, co może prowadzić do powstania wielu zmian chorobowych, szczególnie tych dotyczących układu krążenia i różnych typów nowotworów. 

Cynk ma istotny wpływ na prawidłowe działanie układu odpornościowego, a stosowany w czasie infekcji (jak przeziębienie i grypa) łagodzi jej symptomy i może skrócić czas choroby. Cynk pomaga również w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, co jest ważne dla zachowania zdrowia.

Pierwiastek bierze udział w procesie spermatogenezy—jest niezbędny do rozwoju jąder, odpowiada też za utrzymanie prawidłowego poziomu testosteronu, prawidłową budowę i liczbę plemników, dlatego deficyt nierzadko prowadzi do zaburzeń potencji. Niedobór cynku może prowadzić do obniżenia prawidłowego poziomu testosteronu u mężczyzn.

Odpowiednia ilość cynku w organizmie człowieka zwiększa płodność; warto go więc dodatkowo suplementować w okresie, kiedy staramy się o potomstwo. Cynk przyczynia się również do prawidłowego metabolizmu węglowodanów i kwasów tłuszczowych, wspierając procesy energetyczne w organizmie.

Cynk jest też bardzo istotny dla kobiet—pozwala utrzymać zdrową skórę, ponieważ uczestniczy w wytwarzaniu prostaglandyn. Tlenek cynku, stosowany w kosmetykach, pomaga w pielęgnacji skóry problematycznej. Dodatkowo cynk pozwala zadbać o włosy i paznokcie, wzmacniając ich strukturę.

Odpowiedni poziom pierwiastka pozwala uniknąć alergii i dermatoz, ma też wpływ na regenerację naskórka i przyspiesza gojenie ran. Wpływa na metabolizm kolagenu i odpowiada za wzrost włosów i paznokci. 

Suplementacja cynkiem wykazuje dużą skuteczność w leczeniu i profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD), działa korzystnie na przyrost masy, rozwój układu nerwowego i kości. 

Kobiety w ciąży szczególnie powinny mieć pod kontrolą poziom cynku w ich diecie. Cynk należy do mikroelementów odpowiadających za prawidłowy rozwój płodu oraz przebieg ciąży.

Rola cynku jest niezwykle istotna w momencie, kiedy staramy się o potomstwo. Cynk bierze udział w procesie powstawania i dojrzewania plemników u mężczyzn; jego wysokie stężenie w organizmie ma niezwykle istotne znaczenie.

Cynk wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie trzustki.

Substancja ma też wpływ na odporność organizmu, niezwykle przydatną podczas przebiegu chorób, jak i prewencyjnie ochronnie przed zachorowaniem.

Gdzie można znaleźć cynk?

Najlepszym źródłem cynku są produkty pochodzenia zwierzęcego, choć mniejsze ilości pierwiastka znajdziesz też w roślinach. Które z nich warto włączyć do diety? W jakich produktach występuje?

Cynk możesz znaleźć w takich produktach jak:

• owoce morza (głównie ostrygi)
• mięso (wątroba)
• ryby
• jaja (szczególnie żółtko)
• orzechy i ziarna
• pełnoziarniste przetwory zbożowe
• rośliny strączkowe
• pestki dyni

Zbilansowana dieta bogata w białko pochodzenia zwierzęcego i produkty roślinne sprzyja wchłanianiu cynku na poziomie 20% - 40%. Niestety, wysoka podaż błonnika pokarmowego powoduje znaczny spadek absorpcji do poziomu ok. 10% - 15%. 

Istnieje wiele innych czynników, które w różnym stopniu mogą utrudniać przyswajanie pierwiastka. Należą do nich zanieczyszczenie środowiska, stres, stosowanie produktów przetworzonych, diety odchudzające i eliminacyjne oraz choroby przewodu pokarmowego.

Wchłanianie cynku upośledza również nadmiar cynku, cukru, wysokie spożycie żelaza i wapnia oraz niski poziom białka. 

Rano czy wieczorem—kiedy przyjmować cynk?

Choć pory przyjmowania witamin i minerałów wydają się mało istotne, w przypadku cynku jest nieco inaczej. Pierwiastka nie należy zażywać rano, szczególnie na czczo, ponieważ może wywoływać nudności i ból brzucha.

Suplement najlepiej przyjmować w późniejszych godzinach dnia, najlepiej między posiłkami (a nie w ich trakcie)—poszczególne składniki pożywienia mogą utrudniać wchłanianie. To jednak nie wszystko.

Mimo że cynk działa synergistycznie z kilkoma związkami (np. witamina A i E), wchodzi też w dużą liczbę niekorzystnych interakcji ze składnikami odżywczymi (np. wapń, żelazo) i lekami (jak ibuprofen czy aspiryna), więc najlepiej nie łączyć go samodzielnie z innymi suplementami diety i farmaceutykami. 

Niedobór cynku i objawy niedoboru

Niedobór cynku może objawiać się w widoczny sposób. Skutki niedoboru cynku mogą objawiać się na różne sposoby, wśród objawów można wymienić:

• wypadanie włosów
• pogorszenie kondycji skóry
• osłabienie i kruchość paznokci
• zajady

Niedoborów cynku mogą doświadczyć osoby na dietach wegetariańskich, sportowcy oraz osoby starsze. Objawy niedoborów cynku mogą być różnorodne i nie zawsze łatwo je rozpoznać. Warto mieć pod kontrolą ilość cynku w diecie, aby nie pojawił się niedobór.

Niedobór cynku może powodować problemy i zaburzenia wchłaniania substancji, pierwiastków i składników odżywczych z jelit do krwi. Warto zadbać o podaż tej substancji, by uniknąć niedoborów w naszej diecie.

Cynk organiczny

Ten minerał pełni istotną rolę w syntezie białek, DNA oraz RNA, stanowiąc bezcenne wsparcie dla naszego organizmu. Cynk organiczny wykazuje liczne właściwości prozdrowotne, a jego obecność w naszym organizmie jest naprawdę istotna.

Skutki uboczne stosowania i zbyt duże stężenie cynku

Cynk organiczny, jak każda substancja, posiada skutki uboczne stosowania. Nadmiar cynku może prowadzić do zaburzeń wchłaniania innych minerałów, takich jak miedź i żelazo, oraz powodować problemy żołądkowo-jelitowe. Warto więc unikać nadmiaru cynku w naszej diecie i suplementacji.

Suplementy diety z cynkiem

Na rynku można znaleźć wiele suplementów diety z cynkiem w formie kapsułek, tabletek, tabletek do ssania, aerozolu czy proszku. Każda z form ma swoje wady i zalety, jak również swoich zwolenników i przeciwników. Suplement diety zawierający cynk w formie proszku czy aerozolu jest łatwiej przyswajalny dla naszego organizmu, natomiast suplement w formie kapsułki czy tabletki jest dla nas łatwiejszy do spożycia.

Cynk i leki

W przypadku przyjmowania innych leków zawsze warto skonsultować każdą dodatkową suplementację cynku ze swoim lekarzem.