W ciele człowieka nieustannie powstają wolne rodniki. Nie wszystkie z nich są szkodliwe - w małych ilościach odgrywają ważną rolę w wielu procesach biologicznych. Problem pojawia się, gdy jest ich więcej, niż przeciwutleniaczy - wysoki poziom wolnych rodników może wyrządzić nieodwracalne szkody. Choć organizm posiada własną obronę antyoksydacyjną, czy jest ona wystarczająco skuteczna? Co warto wiedzieć o przeciwutleniaczach?
Antyoksydanty to substancje, które spowalniają lub zapobiegają uszkodzeniom spowodowanym przez wolne rodniki (głównie reaktywne formy tlenu - ROS) - niestabilne cząsteczki, które organizm wytwarza w reakcji na dwa czynniki:
Choć część z nich można wyeliminować (np. nieodpowiedni styl życia), wiele z nich pozostaje poza wpływem człowieka (np. zanieczyszczenie środowiska, promieniowanie UV).
Przeciwutleniacze dzielą się na dwa rodzaje:
Jeśli organizm nie może przetworzyć i zneutralizować wolnych rodników, zaczynają one przewyższać ilość przeciwutleniaczy. Rozwija się wtedy stan zwany stresem oksydacyjnym, który prowadzi do uszkodzenia komórek oraz innych ważnych struktur (np. lipidów i DNA). Stres oksydacyjny łączony jest z wieloma chorobami dotyczącymi wszystkich układów i narządów. Warto pamiętać, że uszkodzenia mogą stać się nieodwracalne.
Każdy antyoksydant ma swoje unikalne właściwości i działa w określony sposób, ale wchodzi też w wiele różnych reakcji z innymi przeciwutleniaczami, co wzmacnia ich skuteczność.
Antyoksydanty można podzielić na dwie kategorie:
Antyoksydanty nie tylko wychwytują wolne elektrony, są również zaangażowane w mechanizmy, które umożliwiają naprawę DNA i utrzymanie komórek organizmu w dobrej kondycji.
Najwięcej przeciwutleniaczy (i składników odżywczych) znajduje się w żywności pochodzenia roślinnego - owocach i warzywach. Wśród substancji o najsilniejszym działaniu warto wymienić:
Niestety, większość z nich jest wrażliwa na warunki fizyczne i obróbkę termiczną. Przetworzona żywność zawiera znacznie mniej antyoksydantów niż świeże produkty. Aby wzmocnić ochronę i zwiększyć poziom przeciwutleniaczy we krwi, prócz owoców i warzyw, zaleca się spożywanie produktów z innych grup pokarmowych:
Do najsilniejszych antyoksydantów zalicza się przede wszystkim witaminy:
Warto również zwrócić uwagę na witaminę A. Choć uważana jest za przeciwutleniacz pośredni, może stabilizować liczbę rodników nadtlenowych - jest bardzo skuteczna przy niskich napięciach tlenu, które są charakterystyczne dla tkanek
Działanie przeciwutleniające wykazują też minerały:
Niestety, organizm nie syntetyzuje ani witamin, ani minerałów. Wśród innych ważnych antyoksydantów, warto wymienić:
Najważniejszym antyoksydantem wytwarzanym przez ludzki organizm jest glutation, który stanowi połączenie trzech aminokwasów. Chroni komórki organizmu, ale ma również działanie detoksykujące - chelatuje metale ciężkie i usuwa je z ustroju.
Suplementy diety zawierające przeciwutleniacze staje się nieocenione, gdy dochodzi do niedoborów składników odżywczych. Zawierają zazwyczaj skoncentrowane antyoksydanty w dostępnej formie - łatwej do przyjęcia, przetworzenia i wchłonięcia.
Aby wykorzystać właściwości prozdrowotne suplementów antyoksydacyjnych, należy przyjmować je zgodnie z zaleceniami - ilość substancji aktywnej to jeden z najważniejszych czynników zapobiegających chorobom.
Odpowiedni preparat pomoże uniknąć stresu oksydacyjnego, uzupełni składniki odżywcze i przyniesie wiele innych korzyści dla organizmu - większość przeciwutleniaczy to substancje o szerokim spektrum działania.
