Wapń

Wapń to jeden z najważniejszych pierwiastków występujących w organizmie. Całkowita zawartość stanowi 1,4% - 1,7% masy ciała, z czego 99% znajduje się w kościach. Wapń ma jednak dużo większe znaczenie - jest kofaktorem wielu enzymów, wspiera układ krążenia i prawidłową pracę mięśni. Choć jest istotny dla każdego człowieka, jego rolę podkreśla się szczególnie w okresie dzieciństwa. Czy naprawdę jest niezbędny?

Wapń w organizmie - jak działa?

Wapń jest bardzo ważny dla ludzkiego organizmu - pozwala na budowę i utrzymanie zdrowych, mocnych kości. Zasoby pierwiastka muszą być odnawiane na bieżąco - w przypadku wystąpienia wyraźnego deficytu, wapń uwalniany jest z właśnie z kośćca. Proces znany jest pod nazwą odwapniania kości i prowadzi do ubytków, sprawiając, że szkielet staje się podatny na złamania i inne uszkodzenia. 

Niewielkie ilości wapnia rozlokowane są w tkankach miękkich i płynach ustrojowych, gdzie pełnią wiele funkcji:

• przewodzą impulsy (neurotransmisja bodźców)
• biorą udział w krzepnięciu krwi
• uczestniczą w reakcjach regeneracji i poliferacji komórek

Wapń pomaga regulować skurcze mięśni i uwalnianie hormonów do krwi. Dostarczenie odpowiedniej ilości pierwiastka jest niezwykle istotne, szczególnie w okresach zwiększonego zapotrzebowania, czyli m.in. w czasie ciąży, intensywnego wzrostu, w okresie okołomenopauzalnym, a także u osób starszych, których dotyczą problemy związane z niską gęstością kości (stanowiące naturalną konsekwencję wynikającą z wieku).

Wapń a wapno

Określenia wapń i wapno często bywają stosowane zamiennie - czy słusznie? Wiele osób zdziwi fakt, że to dwie zupełnie różne substancje. 

Wapń, czyli calcium to pierwiastek chemiczny, który odpowiada za zdrowie kości, znajduje się w preparatach farmaceutycznych oraz suplementach diety. Natomiast wapno to materiał chemiczny stosowany w sadownictwie i budownictwie - nie nadaje się do spożycia przez człowieka. 

Oczywiście, jeśli mowa o wapniu i wapnie, nie sposób nie wspomnieć o wapieniu, który jest skałą osadową zbudowaną z węglanu wapnia i trzecią odrębną substancją. 

Wapń całkowity - co to jest?

Wapń całkowity to parametr, który w diagnostyce laboratoryjnej oznacza ilość wapnia (podzielonego na frakcje), jaka znajduje się w surowicy krwi. Badanie umożliwia określenie ogólnego poziomu pierwiastka w organizmie i wykorzystywane jest najczęściej w czasie kontroli i monitorowania chorób kości, nerek, przytarczyc czy przewodu pokarmowego.

Pomiary stężenia wapnia w organizmie coraz częściej wykonuje się także w ramach panelu badań profilaktycznych, by wykryć ewentualne niedobory, co umożliwia szybką i skuteczną reakcję. 

Wapń dla dzieci

Układ kostny zapewnia prawidłową postawę ciała i możliwość poruszania - jest podporą dla całego organizmu. Eksperci uważają, że znaczenie pierwiastka jest największe w trzech pierwszych latach życia człowieka, kiedy dochodzi do intensywnego rozwoju. W tym czasie zmienia się długość i grubość, a także gęstość i stopień uwapnienia kości. 

W późniejszym okresie wzrostu wapń jest niezbędny do dalszego rozwoju i utrzymania masy kostnej. Jeśli dziecko nie otrzyma odpowiedniej ilości pierwiastka, istnieje duże prawdopodobieństwo, że szkielet będzie słaby i podatny na uszkodzenia w dorosłym życiu. 

Na deficyt wapnia narażone są szczególnie niemowlęta i małe dzieci, a skutki niedoborów bywają bardzo dotkliwe. Odpowiednia suplementacja pierwiastka pomaga uniknąć krzywicy - choroby, która prowadzi do deformacji kostnych, spowolnienia wzrostu i niskiego napięcia mięśniowego.   

Wapń - gdzie występuje?

Przy komponowaniu diety o wysokiej zawartości wapnia warto uwzględnić ryby (szczególnie szprotki, sardynki i łososia) oraz orzechy i nasiona (szczególnie migdały, orzechy laskowe i sezam). Dobrym źródłem pierwiastka są też produkty roślinne, wśród których warto wymienić:

• jarmuż
• brukselkę
• kapustę
• fasolkę szparagową
• brokuły
• botwinkę
• natkę pietruszki
• rzeżuchę
• figi
• morele

Zestawienie wydaje się niekompletne bez przetworów mlecznych (jak sery, kefiry czy jogurty). Choć faktycznie zawierają spore ilości wapnia i dostarczają zwykłe ok. 80% tego składnika odżywczego, eksperci przekonują, że podstawą zdrowej, dobrze zbilansowane diety powinny być przede wszystkim produkty pochodzenia roślinnego. Wiele przetworów mlecznych bogatych jest w niezdrowe tłuszcze nasycone, które warto ograniczyć.   

Istnieje duża gama żywności wzbogaconej o wapń, np. płatki śniadaniowe, soki owocowe, tofu czy mleko sojowe. Wiele z nich posiada w składzie również witaminę D, która pobudza syntezę białek w organizmie i pomaga zwiększyć stopień przyswajania wapnia - a o to przecież chodzi.