Potas

Potas jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich żywych komórek ludzkiego organizmu. Zapewnia równowagę elektrolitową, homeostazę kwasowo - zasadową, wpływa na działanie wielu układów i poszczególnych narządów. Zarówno niedobór, jak i nadmiar wywołują różne niekorzystne skutki - mogą zagrażać nie tylko zdrowiu, ale i życiu. Dlaczego odpowiedni poziom potasu jest tak ważny?

Potas w organizmie

Potas to pierwiastek chemiczny i jeden z minerałów śladowych. Większość - bo aż 98% substancji - znajduje się w komórkach (z czego 80% w mięśniach, a pozostałe 20% w czerwonych krwinkach, kościach i wątrobie). Organizm nie produkuje substancji samodzielnie, musi być dostarczana zewnętrznie.

Potas kwalifikowany jest jako elektrolit - substancja jest wysoce reaktywna w połączeniu z wodą. Po rozpuszczeniu wytwarza jony o ładunku dodatnim, dzięki czemu jest zdolna do przewodzenia impulsów w obrębie całego ciała - jest to niezwykle istotne dla przebiegu wielu procesów fizjologicznych. 

Potas utrzymuje prawidłowy poziom wody wewnątrz komórek i równoważy działanie sodu (który ma takie samo zadanie, tyle, że na zewnątrz komórek). Utrzymanie równowagi płynów jest bowiem kluczowe dla zachowania zdrowia. 

Potas - jak działa na organizm?

Działanie potasu obejmuje wiele aspektów funkcjonowania ludzkiego organizmu. Wśród najważniejszych eksperci wymieniają:

• wsparcie potencjału czynnościowego w tkance nerwowej i mięśniowej

• wydzielanie i kontrolę działania hormonów

• utrzymanie równowagi pH

• ogólnoustrojową kontrolę ciśnienia krwi

• wsparcie napięcia naczyń krwionośnych

• metabolizm glukozy i insuliny

• kontrolę nad motoryką przewodu pokarmowego

Metaanaliza wykazała, że zwiększenie dziennego spożycia potasu wiąże się z niższym ryzykiem udaru mózgu, zapobiega też kamieniom nerkowym. 

Dieta bogata w potas jest wskazana szczególnie w przypadku osób starszych, ponieważ pomaga zachować odpowiednią masę mięśniową. 

Potas - źródła pokarmowe

Powszechnie wiadomo, że jednym z najlepszych sposobów na dostarczenie niezbędnych składników odżywczych są odpowiednie wybory żywieniowe. W jakich produktach spożywczych znajduje się najwięcej potasu?

• owoce (np. pomarańcze, grejpfruty, banany, kiwi)

• warzywa (np. ziemniaki, szpinak, pietruszka, brokuły, ogórki, cukinia, marchew)

• ryby (m.in. tuńczyk, halibut, dorsz, pstrąg)

• orzechy (szczególnie migdały i pistacje)

• mięso (m.in. wołowina i wieprzowina)

• produkty pełnoziarniste

Potasu należy szukać w świeżych produktach, gdyż obróbka termiczna powoduje straty, które mogą sięgać nawet 60% pierwotnej wartości pierwiastka. 

Odpowiednia ilość potasu

Eksperci przekonują, że tylko odpowiedni poziom potasu pozwoli utrzymać homeostazę organizmu. Zarówno niedobór, jak i nadmiar pierwiastka wywołują różne niekorzystne skutki - w skrajnych przypadkach mogą nawet wymagać interwencji lekarskiej, a przecież można ich łatwo uniknąć. Na co zwrócić uwagę, by rozpoznać niedobór, jakie objawy wywołuje nadmiar?

Kiedy potasu jest za dużo - co to jest hiperkaliemia? 

Hiperkaliemia to stan, który pojawia się niezwykle rzadko. Nerki regulują poziom pierwiastka i efektywnie usuwają nadmiar potasu z organizmu. Problem oczywiście istnieje, ale dotyka najczęściej osób ze słabą czynnością nerek lub chorobami układu moczowo - płciowego, ponieważ zaburzają wydalanie nadmiaru składników odżywczych. 

Wysoki poziom potasu objawia się na ogół poprzez nieprawidłową pracę serca lub nudności, ale zdarzają się też przypadki, kiedy nie daje żadnych zauważalnych symptomów. W przypadku podejrzenia hiperkaliemii należy niezwłocznie odstawić suplement, a w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem. 

Hipokaliemia - jak rozpoznać niedobór potasu?

Niedobór potasu występuje najczęściej, gdy organizm traci nagle dużo pierwiastka - mowa wtedy o chwilowym spadku. Najczęstszą przyczyną są wymioty, biegunka lub intensywny wysiłek fizyczny, który wiąże się z ogólną utratą wody z organizmu. Stan może dawać lekkie objawy, ale zazwyczaj nie zagraża zdrowiu, o ile niedobór zostanie szybko uzupełniony. 

Na hipokaliemię, która jest już poważnym zaburzeniem związanym z deficytem potasu, narażone są osoby cierpiące na dolegliwości ze strony nerek, poddawane długotrwałej antybiotykoterapii i przyjmujące leki moczopędne. Objawy różnią się w zależności od tego, jak poważny jest niedobór. Najczęściej pojawiają się:

• osłabienie i/lub skurcze mięśni
• czasowa niedrożność jelit
• zmęczenie i apatia
• zmniejszona odpowiedź odruchowa

W ciężkich przypadkach objawy obejmują:

• problemy z oddychaniem
• zmiany rytmu serca
• paraliż mięśni

Warto pamiętać, że niedobór jest nie tylko nieprzyjemny - to stan, który zagraża życiu. Jednocześnie niewiele trzeba, by go uniknąć.