Mniszek lekarski - działanie, przeciwwskazania, zastosowanie

Mniszek lekarski to jedno z tych ziół, które na stałe zagościły już nie tylko w sklepach zielarskich. Coraz częściej można natknąć się na niego w większości sklepów, w których zajmuje zaszczytne miejsce pośród herbat. Jego popularność nie powinna dziwić. W ziołolecznictwie jest obecny od setek lat, a dzięki wielu właściwościom leczniczym, stopniowo wraca do łask jako bezpieczna alternatywa dla kuracji wielu dolegliwości, a także profilaktyka najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych: nowotworów i cukrzycy. Na tym nie kończą się korzyści wynikające ze stosowania go.

Mniszek lekarski - co to jest

Mniszek lekarski znany jest pod wieloma nazwami. Mniszek pospolity, dmuchawiec, mlecz (przy czym ostatnia nazwa jest mylnie używana) - to wszystko nazwy dla powszechnie rosnącej w Polsce rośliny. Porasta przydroża, łąki, zarośla, wszędzie traktowany jako chwast. Tymczasem ta obecna niemal w każdym miejscu roślina wykazuje wiele pozytywnych właściwości. Do celów leczniczych można zbierać jesienią korzenie starszych roślin. To właśnie korzenie wykopuje się, czyści, usuwa części naziemne i suszy. Jednakże dla celów zdrowotnych można używać również charakterystycznych żółtych kwiatów i liści, z których uzyskuje się susz do zaparzania.

Każda część tej rośliny - podstawy wielu wianków plecionych przez dzieci - może zostać wykorzystana, a łatwość, z jaką mniszek pospolity adaptuje się do każdego środowiska, sprawia, że można uprawiać go w przydomowym ogródku.

Mniszek lekarski - właściwości

Jedną z budzących największe nadzieje właściwości mniszka lekarskiego jest jego potencjalne działanie przeciwnowotworowe. Dotychczas naukowcy z Kanady podjęli się zbadania wpływu wywarów z mniszka na chorych na nowotwory. Odkryli bowiem, że stan niektórych pacjentów onkologicznych poprawia się po piciu herbaty z dmuchawca, a dokładniej - z korzenia tej rośliny. Badanie dotyczyło przede wszystkim nowotworów takich jak białaczka czy chłoniaki. Jednakże zaobserwowane reakcje były wyłącznie krótkotrwale. Niemniej sprawia to, że ta właściwość mniszka warta jest kolejnych badań.

Inną właściwością mniszka pospolitego jest jego działanie przeciwcukrzycowe. Wynika to z faktu, że roślina zawiera inulinę, która wpływa pozytywnie na gospodarkę węglowodanową organizmu. Dzięki temu spowalnia wchłanianie cukru z pożywienia do krwi, a także obniża indeks glikemicznych przyjmowanego pokarmu. Z tego powodu spożywanie mniszka lekarskiego jest szczególnie korzystne dla diabetyków, bo możę pomagać obniżać poziom glukozy we krwi. To także dobra terapia odchudzająca, ponieważ inulina wpływa na odczuwanie głodu, a tym samym pozwala ograniczać ilość przyjmowanego pożywienia.

Inną, mniej znaną właściwości mniszka lekarskiego, jest jego działanie moczopędne. W połączeniu ze zdolnością do tworzenia rozpuszczalnych w wodnym środowisku kompleksów ze szkodliwymi metabolitami procesów zachodzących w ludzkim organizmie, sprawia to, że roślina ta wykazuje działanie odtruwające i oczyszczające Z tego powodu zaleca się stosowanie dmuchawca w chorobach związanych z upośledzeniem czynności kłębków nerkowych i zmniejszeniem dobowej ilości mocy, a także w obrzękach wywołanych niewydolnością nerek, czy pomocniczo w reumatyzmie, otyłości i podagrze.

Nerki nie są jedynymi organami, które mogą skorzystać na przyjmowaniu mniszka lekarskiego. Wpływa on na zwiększenie wydolności wątroby, a także pobudza wytwarzanie przez nią żółci. Przeciwdziała zastojowi żółci. Wszystko to sprawia, że dmuchawiec jest zalecany w rekonwalescencji po wirusowym zapaleniu wątroby, w zagrożeniu kamicą żółciową, a także w niedoborze soku żołądkowego, którego produkcję przyspiesza. Wszystko to sprawia, że mniszek lekarski jest nieocenioną pomocą w problemach trawiennych różnego pochodzenia.

Mniszek lekarski to również bardzo skuteczny kosmetyk. Stosowany zewnętrznie, przyspiesza proces gojenia się skaleczeń. Zwalcza również kurzajki i brodawki, dzięki stosowaniu okładów ze świeżych liści lub białego soku, który wydziela roślina w momencie złamania łodygi.

Mniszek lekarski w ciąży

Zielone części oraz kwiaty mniszka lekarskiego zawierają duże ilości witaminy A, wapnia, żelaza i potasu, a także substancje, które stymulują wydzielanie żółci i ułatwiają procesy trawienne. Właśnie dlatego po mniszek lekarski warto sięgać w ciąży, której przebieg bardzo często wiąże się z problemami trawiennymi. Napary z tej rośliny polecane są również pod koniec ciąży, gdyż pomagają pozbyć się nadmiaru wody z organizmu i przeciwdziałają obrzękom, które towarzyszą paniom tuż przed porodem. 

Mniszek lekarski kiedy rośnie i jak go rozpoznać?

Mniszek lekarski jest rośliną odporną na mrozy. Kwitnie od końca kwietnia do końca maja, tworząc na ziemi efektowne żółte dywany. Jego liście zbieramy najczęściej przed kwitnieniem, a łodygi podczas kwitnienia. Wiosenne, młode liście mniszka doskonale nadają się na sałatkę. Wiosną zbiera się również kwiaty tej rośliny, najlepiej zaraz po ich otworzeniu. Jedynie korzenie mniszka zbierane są dopiero jesienią. Mają wtedy najwięcej aromatu i wartości odżywczych. Mniszek lekarski bardzo często mylony jest z niezwykle podobną do niego rośliną - mleczem pospolitym. Mniszek posiada jednak tylko jedną lub kilka bezlistnych łodyg, wyrastających z jednego miejsca. Każdy jego pęd to jeden kwiatostan, składający się z dużej liczby pojedynczych kwiatków języczkowych zebranych w koszyczek. Nocą oraz podczas deszczu kwiat zamyka się. Po kilku dniach z kwiatostanów powstają kuliste główki z nasionami i pierzastymi spadochronami, które wskutek wiatru odrywają się i odlatują na duże odległości. 

Mniszek lekarski - zastosowanie

Mniszek lekarski może być stosowany na wiele sposobów. Najpopularniejsze są bez wątpienia napary przygotowywanie z kwiatów lub korzenia tej rośliny. Mogą być wypijane trzy razy dziennie lub posłużyć jako kosmetyk do aplikowania na skórę, czy też raczej do przemywania jej. Nie mniej skuteczna jest nalewka z tej rośliny przygotowywana z suchych liści i białego wina. Również w kuchni można wykorzystywać mniszek lekarski jako składnik zdrowej sałatki lub dodatek do farszów.

Ciekawą alternatywą dla przyjmowania mniszka lekarskiego jest syrop z jego kwiatów, nazywany miodem, a także świeży sok otrzymywany z wyciśniętej rośliny.

Mniszek lekarski - przeciwwskazania

Mniszek lekarski, chociaż ma pozytywny wpływ na zdrowie, nie może być stosowany przez każdego. Do głównych przeciwwskazań do jego stosowania należą:

• alergia na roślinę,
• niedrożność jelit lub dróg żółciowych,
• wrzody żołądka i dwunastnicy,
• ropniak woreczka żółciowego,
• przewlekła zgaga,
• nadmierne wydzielanie soków żołądkowych.

W innych sytuacjach stosowanie tej rośliny może przynieść wiele korzyści dla zdrowia.