Antyoksydanty - naturalna broń w walce z wolnymi rodnikami

Wolne rodniki to produkt uboczny fizjologicznego procesu metabolizmu tlenu w organizmie, a także wielu procesów niefizjologicznych, na przykład palenia papierosów czy zażywania kąpieli słonecznych. Namnażaniu wolnych rodników sprzyja smażenie i grillowanie potraw, zanieczyszczenie środowiska, nieprawidłowe żywienie, niezdrowy tryb życia oraz stres. Ponieważ wolne rodniki prowadzą do niszczenia zdrowych tkanek i szybszego starzenia się organizmu, warto walczyć z nimi za pomocą skutecznej i w pełni naturalnej broni, czyli antyoksydantów. 

Antyoksydanty co to jest?

Antyoksydanty, inaczej antyutleniacze czy przeciwutleniacze, to grupa związków chemicznych, których zadaniem jest neutralizowanie wolnych rodników poprzez "rozbrajanie" pozbawionych elektronu cząsteczek tlenu. Ponieważ antyoksydanty zmieniają je w ten sposób w cząsteczki neutralne, ułatwiają ich swobodne wydalenie z organizmu. Zadaniem antyoksydantów jest zatem unieszkodliwienie wolnych rodników, a tym samym zwiększenie odporności na infekcje, zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, chorób stawów, cukrzycy, nowotworów i problemów ze wzrokiem oraz pomoc w zachowaniu młodego wyglądu i pięknej skóry. Przeciwutleniacze przyjmowane są przez ludzki organizm wraz z pokarmem. Dzielimy je na antyoksydanty sztuczne, opatrzone na etykietach produktów literą E - na przykład kwas mlekowy czy askorbinian sodu, a także antyoksydanty naturalne, czyli witaminy, bioflawonoidy, karotenoidy oraz jony metali przejściowych, czyli manganu, cynku i selenu. 

Antyoksydanty jak działają?

Podstawową rolą antyoksydantów jest ochrona organizmu ludzkiego przed stresem oksydacyjnym i jego skutkami. Sam stres oksydacyjny definiujemy jako stan, w którym doszło do zaburzenia równowagi pomiędzy ilością wytworzonych wolnych rodników, a liczbą przeciwutleniaczy, które powinny je zwalczać. Wolne rodniki uszkadzają błony komórkowe oraz DNA i białka, które wchodzą w skład enzymów. Właśnie dlatego niedobór przeciwutleniaczy i przedłużający się okres trwania stresu oksydacyjnego przyczyniają się do rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca, cukrzyca czy udar mózgu. Antyoksydanty mają ogromny wpływ na samopoczucie, wygląd oraz funkcjonowanie wielu układów w organizmie człowieka. Dzięki redukcji wolnych rodników, które gromadzą się w tkance tłuszczowej mogą usprawnić odchudzanie i przyczynić się do zahamowania procesu starzenia się. 

Antyoksydanty witaminy i minerały

Najpopularniejsze antyoksydanty to powszechnie znane witaminy, czyli witamina A, C i E. Badania wykazały, że suplementacja tych witamin pozwala osiągnąć znacznie szybsze rezultaty zarówno w leczeniu chorób serca, jak i chorób nowotworowych. Witamina A wytwarzana przez organizm z beta-karotenu, czyli prowitaminy A, jest substancją, którą znajdziemy w marchwi, szpinaku, sałacie czy pomidorach. Witaminy tej nie można przedawkować, gdyż nasze ciało przekształca ją samodzielnie w pożądanej przez siebie ilości. Podobnie zachowuje się witamina C, która nie odkłada się w ciele, lecz w przypadku nadmiaru jest z niego wydalana wraz z moczem. Znajdziemy ją przede wszystkim w cytrusach, kapuście, papryce i truskawkach. Witamina E to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, obecna w jajach, orzechach i olejach roślinnych. Antyoksydantami są także minerały, takie jak cynk, mangan, miedź oraz selen. 

Antyoksydanty gdzie jest ich najwięcej?

Największą ilość antyoksydantów znajdziemy w przyprawach - zarówno świeżych, jak i suszonych oraz zmielonych. Najbogatsze w przeciwutleniacze są takie przyprawy, jak curry, cynamon, tymianek, majeranek oraz oregano. Antyoksydanty znajdziemy w dużej ilości również w owocach o intensywnym zabarwieniu, na przykład w aronii, czarnej jagodzie, jeżynach, czarnym bzie. Nie oznacza to jednak, że przeciwutleniaczy nie ma w innych owocach, na przykład w truskawkach, mandarynkach, jabłkach czy morelach, zawierających witaminy o właściwościach antyoksydacyjnych. Duże ilości tych związków chemicznych obecne są także w czerwonym winie, olejach roślinnych, czekoladzie gorzkiej i półgorzkiej, zielonej herbacie i orzechach włoskich. Znajdziemy je również w warzywach, takich jak buraki, czerwona kapusta, fasola, brokuł, szpinak i sałata masłowa. 

Antyoksydanty w kosmetykach

Najpopularniejsze antyoksydanty stosowane w kosmetykach to koenzym Q10, kwercetyna, kwas liponowy, białka enzymatyczne, pestki winogron oraz witaminy C, E i A. Ich zadaniem jest przede wszystkim opóźnienie procesu starzenia się skóry, czyli działanie przeciwzmarszczkowe, a także przeciwzapalne. Antyoksydanty w kremach chronią naskórek przed niszczącym działaniem promieniowania słonecznego oraz powstawaniem nieestetycznych przebarwień. Chociaż związki te są dodawane do kosmetyków w niewielkich stężeniach, wykazują bardzo silne działanie i skutecznie chronią skórę przed negatywnymi skutkami procesu starzenia się. 

Antyoksydanty kiedy stosować?

Wskazaniem do przyjmowania antyoksydantów mogą być pierwsze objawy stresu antyoksydacyjnego, takie jak bóle głowy, mięśni i stawów, zaparcia i inne problemy trawienne, wysypka, stany zapalne oraz ogólne osłabienie organizmu. Stan ten można określić również na podstawie testu z krwi, który oceni ilość atakujących wolnych rodników i aktualny potencjał antyoksydacyjny. Po kosmetyki z przeciwutleniaczami powinny sięgać z kolei wszystkie panie, które ukończyły 25. rok życia, gdyż już wtedy zahamowana zostaje produkcja nowych włókien kolagenowych, odpowiedzialnych za jędrność i elastyczność skóry.