Hiperwitaminoza - czym objawia się nadmiar witamin w diecie?

Niezaprzeczalnie witaminy należą do substancji o niezwykle pozytywnym wpływie na ludzki organizm. Bez nich, nasze ciała nie mogłyby funkcjonować w poprawny sposób, niosąc za sobą wiele negatywnych konsekwencji. Czy witaminy można przedawkować? Jak się okazuje, niektóre z nich, przyjmowane zwłaszcza w nadmiarze, mogą powodować różne problemy zdrowotne, zebrane pod terminem, jakim jest hiperwitaminoza. Czym ona jest, a także, jakie konsekwencje niesie nadmiar witamin w codziennej diecie?

Hiperwitaminoza – co to takiego?

Hiperwitaminoza to stan oznaczający nadmiar jednej lub kilku witamin w organizmie. Nadmiar ten spowodowany jest zazwyczaj nadmiernym spożyciem witamin, zazwyczaj powodowanym przez niezbilansowaną dietę lub za częste sięganie po różnego rodzaju suplementy diety.

Należy pamiętać, że nie wszystkie witaminy mają zdolność kumulowania się w naszym organizmie. Te rozpuszczalne w wodzie, takie jak witamina C, a także witaminy z grupy B, są wydalane wraz z moczem, dzięki czemu ryzyko wystąpienia hiperwitaminozy z ich powodu jest stosunkowo niskie. Jednakże nadmierne spożycie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli takich, które gromadzą się w tkance tłuszczowej organizmu, jak witamina A, D, E i K, może prowadzić do przypadków wystąpienia hiperwitaminozy.

Hiperwitaminoza – jak rozpoznać objawy?

Hiperwitaminoza może powodować różne objawy w zależności od przedawkowania konkretnej witaminy, a także suplementowanej ilości danej substancji. Najczęściej występujące objawy hiperwitaminozy to:

• Bóle i zawroty głowy
• Zaburzenia krążenia
• Osłabienie organizmu
• Utrata apetytu
• Mdłości
• Zaparcia
• Biegunka

Ponadto osoby dotknięte stanem hiperwitaminozy często czują się wyczerpane i mają zauważalne problemy z koncentracją. Wspólne problemy powiązane z bólem występują przy niemal każdym rodzaju hiperwitaminozy.

W przypadku hiperwitaminozy witamina A dochodzi również do powiększenia wątroby, zalegającej śliny w kącikach ust i zaburzeń widzenia. Hiperwitaminoza witaminy C może z kolei powodować silny ból brzucha poprzez zwiększenie kwasowości żołądka. Nadmiar witaminy D prowadzi z kolei do uszkodzenia nerek i rozwoju osteoporozy. Zaś wysokie spożycie witaminy K może prowadzić do zmian we krwi i uszkodzenia wątroby.

Skutki Hiperwitaminozy – jak wpływa na organizm?

Hiperwitaminoza prowadzi do długotrwałych skutków tylko w nielicznych przypadkach, ponieważ znaczna część witamin wydalana jest przez organizm w momencie, gdy gromadzą się one w nadmiarze. Ponadto po rozpoznaniu hiperwitaminozy skutecznym sposobem leczenia jest natychmiastowe przerwanie przyjmowania wysokich dawek witamin. W ten sposób można uniknąć utrzymujących się długotrwałych konsekwencji nadmiaru witamin.

Jeśli jednak witaminy gromadzą się w organizmie przez dłuższy czas, może to mieć różnorodne, nierzadko bardzo negatywne konsekwencje. Częstym stanem jest występowanie złogów witaminowych, wpływających bezpośrednio na stan wątroby. W rezultacie może wystąpić dysfunkcja wątroby o podłożu zapalnym, a narząd często się powiększa.

Ponadto często dochodzi do zaburzeń czynności nerek, które nie mogą poradzić sobie ze zbyt dużą ilością witamin, które nie mogą zostać wydalone wraz z moczem. Układ nerwowy jest także często dotknięty hiperwitaminozą, która może objawiać się utratą czucia, czy długotrwałymi problemami z funkcjami poznawczymi. Istnieją również bardziej specyficzne objawy, które zależą od danego rodzaju witaminy.

Hiperwitaminoza a awitaminoza – czym się różnią?

Hiperwitaminoza jest koncepcyjnie przeciwna awitaminozie. Awitaminoza jest stanem powiązanym z całkowitym brakiem witamin w diecie. Częściej spotykanym rodzajem niedoboru witamin jest tzw. hipowitaminoza, która określa częściowy niedobór witamin w organizmie.

Za stan hipowitaminozy, a później awitaminozy odpowiada niezrównoważona dieta, wzrost potrzeb żywieniowych, czy zwiększona potrzeba organizmu na dostarczanie prawidłowych ilości witamin. W stanie awitaminozy najważniejszym działaniem profilaktycznym jest przezwyciężenie niedoboru witamin poprzez zróżnicowaną dietę i dodatkowe suplementy, obejmujące wszystkie grupy witamin. Jest to zauważalne przeciwieństwo hiperwitaminozy, która leczona jest za pomocą zmniejszania dawek witamin przyjmowanych w diecie, czy suplementach.

Hiperwitaminoza witaminy A

Witamina A pełni kilka istotnych funkcji w działaniu ludzkiego organizmu. Odpowiada m.in. za budowę kości, zębów, skóry, błon śluzowych i tkanek miękkich. Pomaga również w utrzymaniu dobrej kondycji siatkówki oka.

Kiedy przyjmujemy zbyt duże ilości witaminy A w krótkim czasie, pojawia się stan ostrego zatrucia, działając toksycznie na organizm. Pierwszymi objawami hiperwitaminozy witaminy A są nudności, zawroty głowy, wymioty, zmęczenie, spontaniczne omdlenia lub brak apetytu. Są to oznaki tymczasowe i zwykle znikają w ciągu kilku dni. Hiperwitaminoza A występuje częściej u osób z ograniczoną czynnością wątroby z powodu przyjmowania niektórych leków, zapalenia wątroby lub zbyt małych ilości białka w codziennej diecie.

Hiperwitaminoza witaminy D

Witamina D nie musi być bezwzględnie obecna w naszej diecie. Dzięki prawidłowej ekspozycji na słońce jesteśmy w stanie ją samodzielnie syntezować, dlatego też nazywana jest również witaminą słońca.

Regularne diety nie mają w zwyczaju dostarczania wysokich dawek witaminy D, więc przypadki hiperwitaminozy D są stosunkowo rzadkie. Zatrucie jest jednak możliwe u osób, które spożywają zbyt dużo suplementów diety na bazie witaminy D.

Nadużywanie może prowadzić do patologicznych zmian w obrębie całego organizmu. Zwykle charakteryzują się zwapnieniem kości lub tkanek miękkich, np. płuc i nerek. Witamina D w stanie hiperwitaminozy może powodować również odwracalny zanik słuchu, bóle głowy i nudności.

Hiperwitaminoza witaminy B6

Hiperwitaminoza B6 nie jest możliwa do wywołania poprzez codzienne spożywanie produktów spożywczych zawierających w swoim składzie witaminę B6. Zazwyczaj jednak wywoływana jest przez przedawkowanie, np. za pomocą suplementów diety lub preparatów witaminowych.

Stan hiperwitaminozy B6 w największym stopniu wpływa na niewielkie uszkodzenia neurologiczne, zaburzenia wrażliwości w postaci zapalenia wielonerwowego, zaburzeniami pamięci i uwagi. W trakcie hiperwitaminozy może wystąpić również zauważalny stan zapalny skóry, chociażby w postaci trądziku.

Hiperwitaminoza witaminy C

Uzyskanie stanu hiperwitaminozy C poprzez normalne jedzenie jest właściwie niemożliwe. Witamina C ze względu na swoją budowę jest łatwo rozpuszczalna w wodzie. Oznacza to, iż jej nadmiar jest wydalany w naturalny sposób wraz z moczem z organizmu. Jednakże ryzyko przedawkowania witaminy C w ramach codziennej suplementacji drastycznie wzrasta.

Nadmierne spożycie witaminy C na ogół nie jest niebezpieczne dla osób zdrowych. Witamina C odtruwa organizm i naprawia rozerwane połączenia tkanki łącznej. Jednakże w drodze z układu pokarmowego, witamina przechodzi również przez nerki, które u niektórych osób wrażliwych na wysoki poziom witaminy C, mogą nie być w stanie wydalić jej nadmiaru. W rezultacie organizm w trakcie hiperwitaminozy C reaguje niestrawnościami ze strony układu żołądkowo-jelitowego, a także przewlekłą biegunką. Stan hiperwitaminozy mija samoistnie po okresie kilku dni od przyjęcia zbyt dużych dawek.