Łuszczyca - jak sobie z nią radzić i leczyć?

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry, która nie jest zaraźliwa. Ewoluuje poprzez epizody, których częstotliwość nawracania i intensywności są nieprzewidywalne. O ile dzisiejsze metody leczenia umożliwiają łagodzenie jej ognisk, łuszczyca wciąż pozostaje chorobą, która w zależności od umiejscowienia i rozległości ma poważny wpływ na życie. Nawet jeśli nie sygnalizuje się poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, łuszczyca może mieć znaczący wpływ psychologiczny i społeczny.

Co to jest łuszczyca, czy jest chorobą dziedziczną, jakie są jej przyczyny?

Łuszczyca, jak już wiemy, jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, która charakteryzuje się pojawieniem się czerwonawych łuszczących się zmian, najczęściej na łokciach, kolanach i skórze głowy. Może również wpływać na paznokcie i stawy. Nie jest to choroba zakaźna ani dziedziczna, chociaż u osób cierpiących na nią występują pewne predyspozycje genetyczne. Szacuje się, że gdy ojciec lub matka chorują na łuszczycę, prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u ich potomka wynosi ok. 25%. Zwykle jednak zaangażowane są również inne czynniki wyzwalające.

Przyczyną powstania zapalenia skóry w postaci łuszczycy są zazwyczaj różnorodne pod względem medycznym dysfunkcje układu odpornościowego. Przejawia się zaostrzeniami z okresami poprawy i remisji i pogarszających się nawrotów. U każdego pacjenta choroba rozwija się w zupełnie inny sposób, a także często towarzyszy przez całe życie.

Łuszczyca jest chorobą uznawaną w Polsce za powszechną, która w zależności od obszaru geograficznego ma większą lub mniejszą częstotliwość występowania. Z różnych badań wynika, że częstotliwość jej występowania w naszym środowisku wynosi około 3%, a w światowej populacji 2%.

Jakie są objawy łuszczycy – na co warto zwracać uwagę?

Większość pacjentów zmagających się z łuszczycą cierpi na postać łuszczycy zwyczajnej (psoriasis vulgaris). Typowe dla tej postaci łuszczycy są ostro zaznaczone, zaczerwienione i lekko wypukłe plamy na skórze – są to zwykle pierwsze objawy choroby skóry. Plamy są często pokryte srebrno-białymi łuskami zwanym płytkami.

Dotknięte obszary skóry są czasami małe i przypominają kropki, czasami jednak są większe. Często towarzyszy im uporczywe swędzenie, choć czasami łuszczyca występuje bez świądu.

Powierzchowne łuski można łatwo zeskrobać, nierzadko zdarza się, iż dotknięta łuszczycą skóra sama odpada w postaci mniejszych lub większych płatów. Z drugiej strony te głębsze osadzają się mocniej na młodej, cienkiej warstwie skóry. Jeśli ta warstwa płytek zostanie usunięta, pojawiają się małe, punkcikowate krwawienia ze skóry właściwej.

Typowe oznaki i objawy łuszczycy obejmują zatem:

• Niejednolitą wysypkę, która znacznie różni się wyglądem w zależności od osoby
• Wysypki o różnorodnym kolorze. Zazwyczaj mają purpurowy odcień z szarymi płytkami na brązowej lub czarnej skórze, a także różowe lub czerwonawe odcienie ze srebrnymi płytkami na jasnej skórze
• Małe łuszczące się plamy (powszechnie występujące u dzieci)
• Popękana, sucha skóra podatna na krwawienie
• Swędzenie, pieczenie lub podrażnienie
• Cyklicznie wysypki, które pojawiają się przez kilka tygodni lub miesięcy, a następnie samoistnie ustępują

Płytki łuszczycy mogą pojawić się na wielu częściach ciała. W niektórych przypadkach dotyczy to tylko stóp i podeszw stopy, dłoni, palców i opuszków palców. Łuszczyca występuje również na twarzy, na przykład na nosie, czole, ustach lub w okolicy oczu i powiek.

U niektórych chorych łuszczyca pojawia się również w okolicach intymnych, u kobiet na wzgórku łonowym i pochwie, u mężczyzn łuszczyca pojawia się na narządach płciowych, takich jak prącie, żołądź czy moszna. Przyjrzyjmy się zatem konkretnym postaciom łuszczycy.

Łuszczyca krostkowa – czym się charakteryzuje?

Łuszczyca krostkowa należy do raczej rzadko spotykanych postaci łuszczycy. Typowe są tutaj wypełnione ropą pęcherze (krosty) na zaczerwienionej skórze. Ta postać łuszczycy zwykle zdaje się występować tylko na dłoniach i stopach, zwłaszcza na podeszwach stóp. Istnieje również uogólniona postać, która działaniem obejmuje całe ciało.

Łuszczyca stawowa – co należy o niej wiedzieć?

W miarę postępu choroby u niektórych pacjentów z łuszczycą rozwija się tzw. łuszczycowe zapalenie stawów. Owo zapalenie rozprzestrzenia się na stawy, atakując błonę maziową, kości, okostną oraz torebki stawowe, ścięgna lub więzadła. Dla wielu osób dotkniętych chorobą poważnie ogranicza jakość życia. Niektóre osoby stają się niezdolne do pracy lub nawet do pewnego stopnia uznawane są za osoby z niepełnosprawnością, choćby w momencie, gdy funkcja stawów jest poważnie ograniczona.

Łuszczycowe zapalenie stawów nie wpływa na przyśpieszone powstawanie chorób układu krążenia lub układu oddechowego. W łagodniejszych przypadkach stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, a w ostrym epizodzie tabletki lub maści z kortyzonem.

Łuszczyca skóry głowy – czy jest groźna?

U większości pacjentów z łuszczycą choroba może zaatakować również skórę głowy. Łuszczyca skóry sama w sobie nie jest groźna dla naszego zdrowia, jednakże niesie ze sobą duże implikacje estetyczne. Płytki często wykraczają poza linię włosów i są wyraźnie widoczne na czole lub karku. Jest to szczególnie stresujące dla osób dotkniętych tym rodzajem choroby, ponieważ zmiany skórne w tym miejscu są niezwykle trudne do ukrycia.

W niektórych przypadkach łuszczyca skóry głowy powoduje również utratę włosów, zwykle tymczasową, ponieważ wokół trzonu włosa gromadzą się płytki skóry. Do jej leczenia stosowane są szampony rozpuszczające łupież z kwasem salicylowym, specjalne kremy lub maści i odżywki nakładane na skórę głowy.

Łuszczyca paznokci – jak się przejawia?

Łuszczyca często zmienia wygląd paznokci u rąk i nóg. Zwykle dotyczy to nie tylko jednego paznokcia, ale kilku jednocześnie. Typowe dla tego rodzaju łuszczycy są różne charakterystyczne wzory plam na paznokciach. Również często same paznokcie tracą na swojej wytrzymałości. Stają się porowate lub wręcz kruszą się niezależnie od stylu życia pacjenta.

Łuszczyca paznokci jest zauważalna już we wczesnych stadiach poprzez charakterystyczne cechy i zmiany struktury paznokcia. Do leczenia tego typu łuszczycy stosuje się między innymi kremy, maści, roztwory czy lakiery, które miesza się z jednym lub kilkoma składnikami aktywnymi (zazwyczaj witaminami i kortyzonem).

Czy dieta ma wpływ na łuszczycę?

Ważnym filarem leczenia łuszczycy powinna być odpowiednia dieta. Oprócz nowoczesnych środków medycznych, szczególnie ważne jest dążenie do prawidłowej wagi, ponieważ trzewna tkanka tłuszczowa znajdująca się w jamie brzusznej wysyła substancje zapalne, podsycające stany zapalne skóry.

Osoby dotknięte chorobą powinny ograniczyć cukier i produkty pszenne, a zamiast tego znacznie zwiększyć dzienny udział warzyw. Według aktualnych badań zmniejszenie spożycia mięsa może również poprawić stan pacjenta. Z kolei tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, śledź i makrela, można jeść częściej. Zawarte w nich kwasy Omega-3 działają przeciwzapalnie.

Dobrym wyborem jest również ograniczenie spożywania alkoholu i produktów na bazie nikotyny, które same w sobie mają predyspozycje do zwiększania stanów zapalnych organizmu. Oprócz diety także ćwiczenia pomagają zredukować zapalną tkankę tłuszczową brzucha. Mięśnie w trakcie wysiłku fizycznego uwalniają przeciwzapalne miokiny, poprawiające stan pacjenta.

Leczenie łuszczycy – czy łuszczycę można wyleczyć?

Obecnie nie ma lekarstwa na łuszczycę. Jednak nasilenie i liczbę nawrotów można znacznie zmniejszyć za pomocą zmiany stylu życia, który powoduje, iż zaostrzenia stają się rzadsze i mniej nasilone.

We wszystkich przypadkach łuszczycy polecane są środki nawilżające lub emolienty, pomocne w zmniejszeniu swędzenia i nawilżaniu skóry wysuszonej chorobą. Zalecane jest stosowanie kremów leczniczych nawilżających do skóry wrażliwej. Są to na ogół kremy kortykosteroidowe lub retinoidowe do stosowania samodzielnie, lub w połączeniu. Z kolei kremy kalcypotriolowe na bazie pochodnej witaminy D, są również stosowane w celu zmniejszenia proliferacji komórek naskórka.

Niezwykle pomocne w zapobieganiu łuszczycy są również suplementy na bazie naturalnych roślin. Herbata z pokrzywy i mniszka lekarskiego może pomóc w detoksykacji wątroby podczas przyjmowania silnych leków. Herbata z głogu polecana jest z kolei na wzmocnienie serca. Wyciągi z kory wierzby lub czarciego (diabelskiego) pazura mogą pomóc w bólu stawów.

Dobra pielęgnacja skóry jest ogólnie ważna, nawet wtedy, gdy nie zidentyfikowaliśmy żadnych objawów. Skóra potrzebuje światła, powietrza i odpowiednich kąpieli. Do tego ostatniego pomocne są tzw. kąpiele solankowe (woda z dodatkiem soli z morza martwego). Sól z morza martwego dzięki dużej zawartości pomocnych składników w postaci minerałów i pierwiastków śladowych sprawi, że płytki skóry dotknięte łuszczycą zaczną się naturalnie łuszczyć.