Kurkumina i jej prozdrowotne właściwości

O kurkumie słyszeli wszyscy zainteresowani bardziej orientalnymi smakami. W polskich kuchniach jest zdecydowanie niedoceniana i rzadko spotykana, tymczasem oprócz absolutnie wyjątkowego, nie dającego się niczym zastąpić smaku, kurkuma ma również szereg prozdrowotnych właściwości. Wszystko natomiast zawdzięcza substancji aktywnej, mianowicie kurkuminie.

Kurkumina a kurkuma

W niektórych środowiskach zamiennie stosuje się nazwy kurkumina i kurkuma. Nie jest to do końca poprawne. Należy rozgraniczyć bowiem roślinę i jej skład. Kurkuma to przyprawa znana z Indii, którą uzyskuje się z korzenia rośliny podobnej nieco do imbiru zwanej ostryżem. Za pozytywne właściwości kurkumy, jak również charakterystyczny żółty kolor odpowiada natomiast kurkumina, czyli składnik aktywny tej przyprawy. Z tego powodu kurkuma wykorzystywana jest nie tylko jako przyprawa, ale również stosowana była niegdyś w celu barwienia produktów spożywczych.

Kurkumina - funkcje zdrowotne

Kurkumina wykazuje szereg pozytywnych właściwości, mających wpływ na cały organizm. Najczęściej stosuje się ją w przypadku wystąpienia dolegliwości trawiennych. Swój pozytywny wpływ zawdzięcza właściwościom żółciopędnym. Pobudza również gastryny, enzymy trzustkowe i sekretyny. Co więcej, działa także przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, dlatego jest stosowana profilaktycznie w celu uchronienia się przed wieloma schorzeniami pochodzenia m.in. bakteryjnego. Może np. uchronić przed wrzodami żołądka, za które odpowiada bakteria H. pylori. Dodatkowo kurkumina wykazuje działanie rozkurczowe. Z tego powodu w medycynie kurkumina często jest składnikiem preparatów leczących schorzenia trzustki oraz w zaburzeniach trawienia. Nie bez znaczenia jest również fakt, że kurkumina działa ochronnie na komórki wątrobowe, dlatego można ją często zobaczyć w składzie leków przyjmowanych podczas niewydolności wątroby lub służących do jej regeneracji.

Kolejną niewątpliwie istotną właściwością kurkuminy jest jej zdolność do przeciwdziałania infekcjom i ogólnego wzmacniania odporności. Kurkumina bowiem w ograniczony stopniu podnosi poziom katelicydy - peptydu pomagającego zapobiegać infekcjom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym. Również w sytuacji, gdy infekcja już się rozwinęła, kurkumina może być przydatna, bowiem leczy infekcje wirusowe. Hamuje namnażanie się w komórkach wirusów, co nie tylko poprawia samopoczucie pacjenta, ale też ułatwia działanie właściwych środków przeciwwirusowych.

Nadal trwają badania mające na celu udowodnienie lub obalenie kolejnej właściwości kurkuminy, mianowicie działania przeciwnowotworowego. O ile jej właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające nie budzą już najmniejszych wątpliwości, o tyle nadal nie został ostatecznie potwierdzony wpływ tego związku na komórki nowotworowe. Niemniej coraz powszechniej uważa się, że kurkumina pomaga w leczeniu i profilaktyce wielu różnych rodzajów raka. Co więcej, kurkumina wspomaga również działanie leków stosowanych w leczeniu raka, zmniejszając ich toksyczność, a przy tym zwiększając skuteczność.

Ile kurkuminy w kurkumie?

Kurkuma dostępna w sprzedaży jako sproszkowane kłącze rośliny nie składa się w 100% z kurkuminy. Jej zawartość procentowa w przyprawach różni się w zależności od wielu czynników, w tym między innymi samego gatunku rośliny, miejscu jej uprawy, metody przetwarzania czy procesu proszkowania. Jeśli zawartość kurkuminy w jej kłączu wynosi 2,5%, to jest to wartość zadowalająca. Jeżeli zaś kurkuma zawiera ponad 4% tej substancji w swoim składzie, może być nazywana produktem wysokiej jakości. Mniejsze stężenie kurkuminy z łatwością zrekompensujemy poprzez przyjmowanie większej ilości sproszkowanej kurkumy. Standardowo stosuje się około 1 - 1,5 łyżeczki, czyli 5 gram proszku. W przypadku produktu zawierającego 4% kurkumy, taka dawka dostarczy nam 0,2 g kurkuminy, zaś kurkuma 3% o tej samej wadze już 0,15 g. Najbogatsze w kurkuminę są kłącza kurkumy przetwarzane tradycyjnymi metodami. Warto również wiedzieć, że podgrzewanie, które jest niezbędnym elementem procesu proszkowania przyprawy, zawsze prowadzi do pewnych strat ilościowych, dlatego najwięcej kurkuminy znajdziemy nie w sproszkowanym surowcu, ale w całym, nieprzetworzonym kłączu. 

Kurkumina jak zażywać?

Kurkuminę można przyjmować na wiele sposobów. Kłącze kurkumy starte na tartce wyciskamy, aby uzyskać z niego sok. Pokrojone w plasterki zaparzamy do picia. Kurkumę w formie proszku lub w kawałku dodajemy do gotowanych zup, sosów, ziaren zbóż oraz mięsa. Przyprawa ta doskonale komponuje się przede wszystkim z potrawami z brązowym ryżem. Wyciśnięty z kłącza sok to z kolei najlepszy dodatek do jogurtów i koktajli. Roślinę warto spożywać zarówno w wersji surowej, jak i gotowanej. Gotowana najskuteczniej ochroni nasze DNA przed uszkodzeniami, zaś surowa wykazuje najlepsze działanie przeciwzapalne. 

Kurkumina prozdrowotnie - piperyna wspomagająco

Kurkumina nie jest związkiem łatwo wchłanianym przez organizm. Można jednak podjąć pewne kroki mające na celu zwiększenie wchłaniania kurkuminy przez organizm. Jedną z nich jest przyjmowanie kurkumy wraz z czarnym pieprzem. Piperyna to alkaloid, który odpowiada za ostrość pieprzu. To zarazem związek, który hamuje niektóre funkcje enzymów trawiennych. W normalnych okolicznościach enzymy te odpowiadają za usuwanie tego, co jest uważane przez wątrobę za nadmiar kurkumy, tymczasem piperyna powoduje pełne wchłanianie dostarczanej organizmowi kurkuminy.

Równie istotne jest, by spożywać tłuszcze, bowiem kurkumina właśnie w nich jest rozpuszczalna. Bez tłuszczu kurkumina nie rozpuszcza się prawidłowo, co wywołuje gorsze wchłanianie z jelit do krwiobiegu.

Samo spożywanie to oczywiście nie wszystko. W przypadku kurkumy bardzo ważne jest, by przyprawę kupować w niewielkich ilościach od sprawdzonych sprzedawców, przechowywać ją w szczelnych opakowaniach, a ewentualną świeżą kurkumę szczelnie owinąć, gdy będzie czekała na wykorzystanie. Tylko to zagwarantuje pełne wykorzystanie pozytywnych właściwości kurkuminy.