Soplówka jeżowata - suplement diety nowej generacji? Co warto wiedzieć o hericium?

Grzyby od wieków cenione są przez ludzi - posiadają niezaprzeczalne walory smakowe i zapachowe, pobudzają apetyt i urozmaicają posiłki. Poszczególne gatunki stanowią też ważny element żywności funkcjonalnej - są składnikiem diety, który spożywany regularnie i w normalnych ilościach obniża ryzyko wystąpienia konkretnych chorób lub wykazuje dodatkowy (korzystny) efekt poza podstawową wartością odżywczą. Jednym z nich jest soplówka jeżowata. Co warto wiedzieć o Lion's mane mushroom?

Soplówka jeżowata - co to jest?

Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus) to rodzaj jadalnych grzybów, należących do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae). Rośnie naturalnie na martwym lub umierający drewnie - owocniki przymocowane są do drzewa gospodarza. Zdarza się jednak, że soplówka pojawia się na żywych drzewach, szczególnie buku amerykańskim.

Hericium charakteryzuje kremowy kolor (który z czasem zmienia się w brąz) i mięsista struktura z kolcami. Owocniki mają średnicę, która wynosi od 5 do 40 cm.

Soplówka jeżowata może być znana entuzjastom kuchni azjatyckiej, gdzie jest popularnym składnikiem wielu potraw. Słynie ze swojego intensywnego zapachu i smaku, który przypomina krewetki lub homara - w zależności od wieku okazu.

Jeden grzyb o wielu nazwach

Niezwykła forma soplówki jeżowatej przyniosła wiele nazw zwyczajowych. W Chinach to Shishigashira lub Hou tou gu (\"głowa małpy\"), w Japonii Yamabushitake (czyli \"kapłan górski\"), a w krajach zachodnich Lion's Mane Mushroom (\"lwia grzywa\").

Do 1968 roku w Polsce grzyb nazywano kolczakiem, dopiero Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda podali i rozpowszechnili nazwę soplówka.

Co ciekawe, w języku łacińskim słowo hericium oznacza po prostu \"jeż\". 

Soplówka jeżowata - skąd pochodzi?

Gatunek hericium z powodzeniem stosowany jest od ponad 1000 lat w tradycyjnej medycynie chińskiej, skąd rozpowszechniony został na całą Azję. Co może wydawać się zaskakujące, gatunek po raz pierwszy opisano w...Ameryce Północnej. Wbrew pozorom ma to sens, ponieważ soplówka jeżowata występuje głównie na półkuli północnej, najczęściej w zacienionych obszarach lasów liściastych i alpejskich.

Niestety, z powodu słabego kiełkowania i zadomowienia soplówka jeżowata znajduje się na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych. Nie powinno więc dziwić, że w niektórych krajach europejskich (np. Wielka Brytania) zbieranie i sprzedaż tego cennego grzyba jest nielegalna.

Hericium stosowano tradycyjnie w neurastenii i stanach ogólnego osłabienia, dziś o soplówce wiadomo dużo więcej, choć tak naprawdę zainteresowanie naukowców i badaczy zyskała dopiero w latach 90.  

Hericium - właściwości

Soplówka jeżowata zawiera cenne fitochemikalia - czyli związki chemiczne wytwarzane przez rośliny. Należą do nich polisacharydy, które stanowią ok. 20% biomasy, a także hericenony i erinacyny, choć w mniejszej ilości.

Wysoce prozdrowotne właściwości nie podlegają żadnym wątpliwościom. Jak pokazują aktualne badania, grzyb wykazuje działanie przeciwnowotworowe, wspomaga pracę mózgu (a także chroni jego komórki przed uszkodzeniami), zmniejsza poziom cholesterolu, poprawia funkcjonowanie przewodu pokarmowego (żołądka i wątroby) oraz śledziony. Soplówka jeżowata obniża poziom cukru we krwi poprzez blokowanie aktywności enzymu alfa-glukozydazy i posiada właściwości przeciwutleniające, ale nie wykazuje cech mutagennych.

Lion's mane mushroom poprawia funkcje poznawcze, które związane są z kilkoma ważnymi procesami, jak:

• percepcja
• uwaga
• pamięć
• koncentracja

Soplówka jeżowata a układ nerwowy

Hericium (w znacznym stopniu) stymuluje wzrost komórek nerwowych i zdolność tworzenia nowych połączeń. Według badań z 2015 roku ekstrakt z soplówki jeżowatej zwiększył aktywność wzrostową włókien nerwowych w mózgu o 20%, rdzeniu kręgowym o 22% i komórkach siatkówki o 22%. Dodatkowo, grzyb obniża poziom białek zawierających nitrotyrozynę, co hamuje śmierć komórek nerwowych. 

Lion's mane mushroom - zastosowanie

Soplówka jeżowata poprawia ogólną odporność organizmu, działa przeciwzapalnie, skraca proces gojenia ran i ułatwia trawienie. Jak pokazują badania, hericium może znaleźć zastosowanie w różnych stanach chorobowych, do których należą:

• choroba Alzheimera
• choroba Parkinsona
• stwardnienie rozsiane
• stany zapalne przewodu pokarmowego
• wrzody żołądka i jelit
• zaburzenia funkcjonowania żołądka

Grzyb zapobiega chorobom sercowo - naczyniowym, które są częstą przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych. 

Soplówka jeżowata a nowe możliwości terapeutyczne

Naukowcy zauważają wpływ hericium na poprawę funkcjonowania hipokampu - który jest regionem mózgu odpowiedzialnym za reakcje emocjonalne. Ekstrakt soplówki jeżowatej może zmniejszać odczucia lękowe i depresyjne. Zgodnie z przeprowadzonym testami niweluje także poczucie niepokoju i irytacji wśród kobiet w okresie menopauzy. Chociaż badania są w początkowej fazie wyniki są obiecujące.

Lwia grzywa może powodować szybsze obumieranie komórek rakowych (co wykazały próby dotyczące kilku typów komórek rakowych różnych narządów - wątroby, okrężnicy i żołądka), spowalnia także proces rozprzestrzeniania się guzów w organizmie. Jak to możliwe? Grzyb zwiększa liczbę komórek CD4+, limfocytów T i makrofagów, które są cytotoksyczne dla komórek nowotworowych. Chociaż tezy poparte są testami, nadal brakuje solidnych dowodów - choć to pewnie tylko kwestia czasu.

Soplówka jeżowata - dawkowanie

Lwia grzywa może być stosowana bezpośrednio, jako wzbogacenie codziennej diety. Problem stanowi najczęściej dostępność grzybów. Równie skuteczne są jednak gotowe preparaty pochodzenia grzybowego, które występują w postaci tabletek i kapsułek. 

W przypadku suplementów diety należy sugerować się przede wszystkim zaleceniami producenta, gdyż dzienna dawka produktu uzależniona jest od ilości substancji aktywnych zawartych w preparacie. Według ogólnych zaleceń skuteczne działanie zapewni już ok. 500 mg soplówki jeżowatej. Większość dobrych preparatów, zawiera właśnie taką ilość sproszkowanego hericium, a to oznacza, że zazwyczaj wystarczy jedna kapsułka dziennie. 

Hericium - przeciwwskazania

Testy które do tej pory przeprowadzono na ludziach nie wykazały żadnych poważnych skutków ubocznych związanych ze stosowaniem soplówki jeżowatej (co dotyczy bezpośrednio grzybów, jak i ekstraktu). Choć produkt uważany jest za bezpieczny, powinny unikać go osoby, które uczulone są na grzyby.

Ze względu na niedostateczną ilość badań, produkt nie jest zalecany także kobietom w ciąży i w okresie laktacji. 

Soplówka jeżowata na świecie

Soplówka jeżowata stosowana jest na całym świecie. Sproszkowany produkt stanowi świetny dodatek do... kawy. Nie zmienia smaku napoju, poprawia za to zdolności poznawcze, naturalnie pobudza i odświeża umysł. 

Hericium - ze względu na swoje niezwykle właściwości - jest też składnikiem wielu kosmetyków, szczególnie na rynku azjatyckim, który ceni sobie naturalne rozwiązania. Japońscy naukowcy dowiedli, że odpowiednia dawka soplówki jeżowatej ma wpływ na stan skóry, włosów i paznokci. Choć brzmi wspaniale, na takie nowinki trzeba będzie trochę poczekać.  

Póki co, w większości krajów soplówka jeżowata należy do suplementów diety i nie jest traktowana jak pełnoprawny lek. Oznacza to, że proces produkcyjny nie zawsze spełnia wyśrubowane wymagania, które dotyczą farmaceutyków. Ważne, by zawsze nabywać preparat z pewnego, sprawdzonego źródła, co jest gwarancją najwyższej jakości suplementu.

Soplówka jeżowata nie należy do znanych i popularnych produktów. A powinna, ponieważ posiada wiele (potwierdzonych) właściwości terapeutycznych, bez toksycznych skutków ubocznych. Naukowcy coraz głośniej i skuteczniej przekonują o korzyściach płynących ze stosowania hericium. I choć już dziś stanowi suplement diety o wysokiej wartości, przyszłość produktu wygląda wyjątkowo obiecująco.

\"Właściwości prozdrowotne soplówki jeżowatej\" - I. Golak- Siwulska, M. Siwulski, K. Sobieralski, Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

\"Skład chemiczny i wartość odżywcza Buna Shimeji - Hypsizygus tessalatus i Soplówki jeżowatej Hericium erinaceus\" - A. Karmańska, Zakład Bromatologii, Katedra Toksykologii i Bromatologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi 

\"Reduction of depression and anxiety by 4 weeks Hericium erinaceus intake\" - M. Nagano, K. Shimizu, R. Kondo, C. Hayashi, D. Sano, K. Kitagawa, K. Ohnuki, Department of Clinical Psyhology, Kyoto Bunkyo University, Faculty of Agriculture, Kyushu University, Kyushu - Eiyouhukushi University, Aso Biotech, Kumamoto, Japan

\"Hericium erinaceus, an amazing medical mushroom\" - B. Thongbai, S. Rapior, K. D. Hyde,  K. Wittstein, M. Stadler, Center of Excellence in Fungal Research, Mae Fah Luang University, Laboratory od Botany, Phytochemistry and Mycology, Faculty od Pharmacy, CNRS/Université de Montpellier/Université Paul Valéry Montpellier/EPHE, Department Microbial Drugs, Helmholtz Centre for Infection Research GmbH, Germany 

\"Anticancer potential of Hericium erinaceus extracts against human gastrointestinal cancers\" - G. Li, K. Yu, F. Li, K. Xu, J. Li, S. He, S. Cao, G. Tan, School of Pharmaceutical Sciences, Central South University, China, Hunan Xinhui Pharmaceutical Co., Ltd., China, Department of Medicine, Roswell Park Cancer Institute, NY, USA, czasopismo naukowe Journal of Ethnopharmacology

 \"Hericium erinaceus (Yamabushitake): A unique resource for developing functional foods and medicines\" - M. Wang, Y. Gao, D. Xu, T. Konishi, Q. Gao, Research and Development Center, International Collaborative Research Center, Changchun University of Chinese Medicine, Niigata University of Pharmacy and Applied Life Sciences (NUPALS), China